Vào năm 2024, cái gọi là “AI PC” sẽ xuất hiện ở khắp mọi nơi nhờ các chip mới của Intel, AMD và sắp tới là Qualcomm. Nhưng chính xác thì AI PC là cái gì và có thực sự hữu ích cũng như cần thiết hay không?
Ở thời điểm hiện tại, AI PC giống như một trào lưu ăn theo trend AI chứ thực sự nó chưa hữu ích trong việc sử dụng hàng ngày của hầu hết người dùng. Và bản thân AI PC cũng chẳng có gì thần thánh hay đặc biệt cả, nó thậm chí còn chẳng bằng một chiếc máy tinh thông thường có GPU NVIDIA!
Chính xác thì “AI PC” là gì?
Đầu tiên chúng ta phải thống nhất với nhau về thuật ngữ PC. PC ở đây là máy tính cá nhân, nó phân biệt với máy chủ, server... PC bao gồm cả laptop và desktop. AI PC theo lời quảng cáo của các nhà sản xuất thì nó chính là những chiếc mát tính sử dụng bộ xử lý được tích hợp NPU (Neural Processing Unit hay tạm dịch là bộ xử lý thần kinh).
AI PC là gì?
Các chip Core Ultra mới nhất của Intel, một số dòng AMD Ryzen và Snapdragon X Elite sắp ra mắt của Qualcomm đều có phần cứng tích hợp được thiết kế để tăng tốc các tác vụ AI. Nhưng Microsoft Windows vẫn chưa bắt kịp với xu hướng này, Windows không thể làm được gì nhiều với NPU. Các nhà phát triển ứng dụng bên thứ ba cũng chưa bắt kịp.
Windows chưa thể làm được gì nhiều với NPU
Nếu bạn có “AI PC”, bạn sẽ có quyền truy cập vào Windows Studio Effects. Đây là một số tính năng bổ sung sử dụng NPU của PC để điều chỉnh video và âm thanh của bạn trong cuộc gọi điện video trực tuyến.
Windows chưa thể làm được gì nhiều với NPU
Ví dụ: Windows Studio Effects có thể làm cho mắt bạn trông giống như đang nhìn thẳng vào máy ảnh dù thực tế bạn đang nhìn vào màn hình, làm mờ nền và làm cho âm thanh micrô của bạn rõ ràng hơn. Ngoài Windows Studio Effects, không có tính năng AI tích hợp nào trên Windows 11 có thể sử dụng NPU. Tuy nhiên như bạn thấy đó, ở Việt Nam việc bật camera khi họp hành đã hiếm, nhu cầu làm mấy thứ như vậy lại càng hiếm hơn.
Ngoài ra, mấy tác vụ như xóa phông thay nền thì CPU và GPU đều chạy ngon. Các nhà sản xuất có thể lý luận rằng dùng NPU chuyên dụng thì tiết kiệm năng lượng hơn, giải phóng tài nguyên CPU và GPU. Nhưng bạn nghĩ xem, một ngày bạn bật camera để video call bao nhiêu giờ trên máy tính, bao nhiêu thời gian trong đó bạn cắm nguồn và trong lúc video call bạn có cần render video hay làm gì đó nặng hay không mà cần phải giải phóng tài nguyên.
Các nhà sản xuất PC có thể kết hợp các công cụ AI của riêng họ với laptop sử dụng NPU để thực hiện những việc như kiểm soát tốc độ quay của quạt PC để chứng minh lợi thế của việc có NPU nhưng buồn cười thay, trước đây chúng ta chưa bao giờ cần phần cứng chuyên dụng cho việc đó.
Các tính năng AI phức tạp đều chạy trên đám mây
Còn các tính năng AI cao siêu hữu ích hơn như Copilot AI tích hợp sẵn của Windows 11, ChatGPT hay Google Gemini, tất cả những công cụ này đều chạy trên đám mây - nói cách khác, công việc tính toán cứng diễn ra trong trung tâm dữ liệu của một tập đoàn lớn chứ không phải trên máy tính của bạn.
Nếu bạn sử dụng Copilot Pro để truy cập các tính năng AI trong ứng dụng Office như Word và Excel hoặc Adobe Firefly trong Photoshop, thì tất cả quá trình xử lý sẽ diễn ra trong trung tâm dữ liệu của Microsoft và Adobe. Một số tính năng AI của Adobe cũng chỉ sử dụng tốt với GPU rời, NPU hoàn toàn không có tác dụng gì trong các trường hợp đó.
Windows có thể cung cấp các tính năng “AI PC” trong tương lai
Microsoft vẫn chưa công bố thông tin cụ thể, nhưng nhiều người tin rằng bản phát hành lớn của Windows vào cuối năm 2024 sẽ có các tính năng AI tích hợp để sử dụng NPU.
Bản nâng cấp lớn đó cho Windows có thể là một phiên bản Windows 11 mới có tên là “Windows 11 phiên bản 24H2” hoặc có thể được gọi là Windows 12. Dù thế nào đi nữa, các bản cập nhật như thế thường ra mắt vào mùa thu, điều đó có nghĩa là những “AI PC” này có thể không nhận được bất kỳ tính năng AI thú vị nào do Windows cung cấp cho đến tháng 10 hoặc tháng 11 năm 2024 - gần cuối năm.
Windows có thể cung cấp các tính năng “AI PC” trong tương lai
Thực tế là bạn sẽ không thể làm được gì nhiều với những tính năng “AI PC” đó cho đến gần cuối năm 2024 - và chúng ta thậm chí còn không biết chính xác cho đến thời điểm đó sẽ có thể làm gì với chúng. AI PC giống như một lời hứa hẹn cho tương lai mà chúng ta còn chẳng biết tương lai ấy có tươi sáng hay tốt đẹp gì không.
Phần mềm AI PC chưa sẵn sàng cho người dùng
Một AI PC chắc chắn có thể làm được một số việc, nhưng nó chỉ giới hạn ở các bản trình diễn công nghệ và các công cụ nguồn mở mà bạn phải tìm kiếm và cài đặt. Bạn có thể cài đặt các plug-in AI cho Audacity - một phiên bản Audacity cũ để thực hiện những việc như khử tiếng ồn, chép lại các tệp âm thanh và tạo nhạc.
Các phần mềm tận dụng NPU quá ít và ít hữu ích
Bạn cũng có thể tải các plugin AI cho trình chỉnh sửa hình ảnh GIMP nguồn mở để tạo hình ảnh và truy cập các công cụ nghệ thuật AI khác nhưng bạn nghĩ xem, chỉ với vài GB dữ liệu và sức mạnh xử lý có hạn, bạn sẽ nhận được gì với chúng?
Nói chung, tất cả những công cụ AI hữu ích hiện tại phần lớn người dùng có thể sử dụng đều phụ thuộc đám mây.
Muốn có một “AI PC” thực sự? Hãy tìm một GPU NVIDIA mạnh mẽ
Nếu bạn chỉ sử dụng Copilot, ChatGPT và các công cụ AI tiêu dùng khác, bạn không cần laptop AI cho việc đó. Trên thực tế, PC AI sẽ không tăng tốc chúng chút nào!
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không chỉ sử dụng những công cụ AI này? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đang cài đặt Stable Diffusion để tạo hình ảnh AI trên phần cứng của riêng mình, chơi với mô hình ngôn ngữ lớn LLaMA để chạy chatbot trên PC của riêng bạn và sử dụng phần mềm tương tự?
Hãy mua một chiếc máy tính có GPU RTX để chạy AI
Tin vui là bạn có thể đã có AI PC, một chiếc AI PC thực thụ. Điểm chuẩn AI PC của PCWorld cho thấy các GPU mạnh mẽ sẽ chạy các mô hình AI tổng quát này nhanh hơn so với NPU chuyên dụng rất nhiều. Nếu bạn chạy những công cụ như vậy, bạn sẽ muốn một chiếc máy tính có GPU mạnh mẽ.
Ở thời điểm hiện tại, NVIDIA là trùm cuối trong lĩnh vực AI, các siêu máy tính, máy chủ AI sử dụng phần cứng AI chuyên dụng của NVIDIA. Những nhu cầu đơn giản hơn, người dùng và doanh nghiệp nhỏ có thể tận dụng GPU RTX. NVIDIA đã cung cấp hàng loạt các tính năng để tăng tốc các tác vụ AI trên máy tính một cách cực kỳ hiệu quả và hữu ích.
NPU tích hợp trong bộ xử lý còn rất yếu
Để chứng minh luận điểm này chúng ta chỉ cần so sánh nhanh một vài NPU phổ biến và GPU NVIDIA và thông số "TOPS", một thông số quan trọng thể hiện sức manh xử lý tác vụ AI. NPU trên Ryzen 7040 là 10 TOPS, trên 8040 mới ra mắt gần đây là 16 TOPS, NPU Core Ultra của Intel cũng chỉ loanh quanh mức đó. Và bạn biết gì không, bản thân CPU và GPU tích hợp trên các bộ xử lý Ryzen đã có sức mạnh 23 TOPS, đó là lý do AMD quảng cáo Ryzen 8040 có 39 TOPS.
GPU có sức mạnh lớn hơn nhiều NPU
Nhìn sang NVIDIA, RTX 3050 có sức mạnh 73 TOPS, RTX 3060 Ti là 130, RTX 3080 là 238, RTX 4080 là 780 và trùm cuối RTX 4080 SUPER có sức mạnh khủng khiếp tới 836 TOPS. Đó còn là chưa kể đến việc GPU có VRAM riêng, dung lượng lớn và băng thông rất lớn phù hợp để chạy các mô hình AI lớn, nó mới là AI PC thực sự!
NPU và laptop AI có thể rất hứa hẹn, nhưng đó là câu chuyện của tương lai
Chúng ta không thể hoàn toàn phủ nhận toàn bộ nỗ lực của AMD, Intel, Qualcomm hay cả bản thân Microsoft. Ở thời điểm hiện tại AI PC mới chỉ bắt đầu, cả phần cứng lẫn phần mềm mới bước những bước đầu tiên nên chúng ta chẳng thể đòi hỏi quá nhiều ở chúng.
Tuy nhiên trong một tương lai có lẽ không quá xa có thể mọi chuyện sẽ khác. AMD hứa hẹn Ryzen AI thế hệ tiếp theo sẽ có sức mạnh vượt trội, có lẽ là gấp đôi đến gấp 3 hiện tại. Microsoft và các nhà phát triển phần mềm cũng sẽ dần tận dụng NPU trên máy tính, đặc biệt là laptop để chạy được nhiều tác vụ hơn giúp tối ưu thời lượng pin cũng như giải phóng tài nguyên CPU và GPU một cách hiệu quả.
PC AI chỉ là một lời hứa!
Nhưng tất cả cũng đều chỉ là hy vọng trong tương lai. Ngay cả việc bạn mua một chiếc PC AI ở thời điểm hiện tại thì trong vài năm tới chưa chắc bạn có thể tận dụng được các tính năng phần mềm này vì sức mạnh của NPU trong các bộ xử lý trên thị trường hiện tại là khá yếu. Và như bạn cũng đã thấy, nếu muốn tìm một chiếc AI PC thực sự và sẵn sàng cho tương lai thì một chiếc laptop hoặc máy tính bàn có GPU NVIDIA RTX có vẻ hợp lý hơn!
Ở thời điểm hiện tại, AI PC giống như một trào lưu ăn theo trend AI chứ thực sự nó chưa hữu ích trong việc sử dụng hàng ngày của hầu hết người dùng. Và bản thân AI PC cũng chẳng có gì thần thánh hay đặc biệt cả, nó thậm chí còn chẳng bằng một chiếc máy tinh thông thường có GPU NVIDIA!
Chính xác thì “AI PC” là gì?
Đầu tiên chúng ta phải thống nhất với nhau về thuật ngữ PC. PC ở đây là máy tính cá nhân, nó phân biệt với máy chủ, server... PC bao gồm cả laptop và desktop. AI PC theo lời quảng cáo của các nhà sản xuất thì nó chính là những chiếc mát tính sử dụng bộ xử lý được tích hợp NPU (Neural Processing Unit hay tạm dịch là bộ xử lý thần kinh).
Các chip Core Ultra mới nhất của Intel, một số dòng AMD Ryzen và Snapdragon X Elite sắp ra mắt của Qualcomm đều có phần cứng tích hợp được thiết kế để tăng tốc các tác vụ AI. Nhưng Microsoft Windows vẫn chưa bắt kịp với xu hướng này, Windows không thể làm được gì nhiều với NPU. Các nhà phát triển ứng dụng bên thứ ba cũng chưa bắt kịp.
Windows chưa thể làm được gì nhiều với NPU
Nếu bạn có “AI PC”, bạn sẽ có quyền truy cập vào Windows Studio Effects. Đây là một số tính năng bổ sung sử dụng NPU của PC để điều chỉnh video và âm thanh của bạn trong cuộc gọi điện video trực tuyến.
Ví dụ: Windows Studio Effects có thể làm cho mắt bạn trông giống như đang nhìn thẳng vào máy ảnh dù thực tế bạn đang nhìn vào màn hình, làm mờ nền và làm cho âm thanh micrô của bạn rõ ràng hơn. Ngoài Windows Studio Effects, không có tính năng AI tích hợp nào trên Windows 11 có thể sử dụng NPU. Tuy nhiên như bạn thấy đó, ở Việt Nam việc bật camera khi họp hành đã hiếm, nhu cầu làm mấy thứ như vậy lại càng hiếm hơn.
Ngoài ra, mấy tác vụ như xóa phông thay nền thì CPU và GPU đều chạy ngon. Các nhà sản xuất có thể lý luận rằng dùng NPU chuyên dụng thì tiết kiệm năng lượng hơn, giải phóng tài nguyên CPU và GPU. Nhưng bạn nghĩ xem, một ngày bạn bật camera để video call bao nhiêu giờ trên máy tính, bao nhiêu thời gian trong đó bạn cắm nguồn và trong lúc video call bạn có cần render video hay làm gì đó nặng hay không mà cần phải giải phóng tài nguyên.
Các nhà sản xuất PC có thể kết hợp các công cụ AI của riêng họ với laptop sử dụng NPU để thực hiện những việc như kiểm soát tốc độ quay của quạt PC để chứng minh lợi thế của việc có NPU nhưng buồn cười thay, trước đây chúng ta chưa bao giờ cần phần cứng chuyên dụng cho việc đó.
Còn các tính năng AI cao siêu hữu ích hơn như Copilot AI tích hợp sẵn của Windows 11, ChatGPT hay Google Gemini, tất cả những công cụ này đều chạy trên đám mây - nói cách khác, công việc tính toán cứng diễn ra trong trung tâm dữ liệu của một tập đoàn lớn chứ không phải trên máy tính của bạn.
Nếu bạn sử dụng Copilot Pro để truy cập các tính năng AI trong ứng dụng Office như Word và Excel hoặc Adobe Firefly trong Photoshop, thì tất cả quá trình xử lý sẽ diễn ra trong trung tâm dữ liệu của Microsoft và Adobe. Một số tính năng AI của Adobe cũng chỉ sử dụng tốt với GPU rời, NPU hoàn toàn không có tác dụng gì trong các trường hợp đó.
Windows có thể cung cấp các tính năng “AI PC” trong tương lai
Microsoft vẫn chưa công bố thông tin cụ thể, nhưng nhiều người tin rằng bản phát hành lớn của Windows vào cuối năm 2024 sẽ có các tính năng AI tích hợp để sử dụng NPU.
Bản nâng cấp lớn đó cho Windows có thể là một phiên bản Windows 11 mới có tên là “Windows 11 phiên bản 24H2” hoặc có thể được gọi là Windows 12. Dù thế nào đi nữa, các bản cập nhật như thế thường ra mắt vào mùa thu, điều đó có nghĩa là những “AI PC” này có thể không nhận được bất kỳ tính năng AI thú vị nào do Windows cung cấp cho đến tháng 10 hoặc tháng 11 năm 2024 - gần cuối năm.
Thực tế là bạn sẽ không thể làm được gì nhiều với những tính năng “AI PC” đó cho đến gần cuối năm 2024 - và chúng ta thậm chí còn không biết chính xác cho đến thời điểm đó sẽ có thể làm gì với chúng. AI PC giống như một lời hứa hẹn cho tương lai mà chúng ta còn chẳng biết tương lai ấy có tươi sáng hay tốt đẹp gì không.
Phần mềm AI PC chưa sẵn sàng cho người dùng
Một AI PC chắc chắn có thể làm được một số việc, nhưng nó chỉ giới hạn ở các bản trình diễn công nghệ và các công cụ nguồn mở mà bạn phải tìm kiếm và cài đặt. Bạn có thể cài đặt các plug-in AI cho Audacity - một phiên bản Audacity cũ để thực hiện những việc như khử tiếng ồn, chép lại các tệp âm thanh và tạo nhạc.
Bạn cũng có thể tải các plugin AI cho trình chỉnh sửa hình ảnh GIMP nguồn mở để tạo hình ảnh và truy cập các công cụ nghệ thuật AI khác nhưng bạn nghĩ xem, chỉ với vài GB dữ liệu và sức mạnh xử lý có hạn, bạn sẽ nhận được gì với chúng?
Nói chung, tất cả những công cụ AI hữu ích hiện tại phần lớn người dùng có thể sử dụng đều phụ thuộc đám mây.
Muốn có một “AI PC” thực sự? Hãy tìm một GPU NVIDIA mạnh mẽ
Nếu bạn chỉ sử dụng Copilot, ChatGPT và các công cụ AI tiêu dùng khác, bạn không cần laptop AI cho việc đó. Trên thực tế, PC AI sẽ không tăng tốc chúng chút nào!
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không chỉ sử dụng những công cụ AI này? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn đang cài đặt Stable Diffusion để tạo hình ảnh AI trên phần cứng của riêng mình, chơi với mô hình ngôn ngữ lớn LLaMA để chạy chatbot trên PC của riêng bạn và sử dụng phần mềm tương tự?
Hãy mua một chiếc máy tính có GPU RTX để chạy AI
Tin vui là bạn có thể đã có AI PC, một chiếc AI PC thực thụ. Điểm chuẩn AI PC của PCWorld cho thấy các GPU mạnh mẽ sẽ chạy các mô hình AI tổng quát này nhanh hơn so với NPU chuyên dụng rất nhiều. Nếu bạn chạy những công cụ như vậy, bạn sẽ muốn một chiếc máy tính có GPU mạnh mẽ.
Ở thời điểm hiện tại, NVIDIA là trùm cuối trong lĩnh vực AI, các siêu máy tính, máy chủ AI sử dụng phần cứng AI chuyên dụng của NVIDIA. Những nhu cầu đơn giản hơn, người dùng và doanh nghiệp nhỏ có thể tận dụng GPU RTX. NVIDIA đã cung cấp hàng loạt các tính năng để tăng tốc các tác vụ AI trên máy tính một cách cực kỳ hiệu quả và hữu ích.
Để chứng minh luận điểm này chúng ta chỉ cần so sánh nhanh một vài NPU phổ biến và GPU NVIDIA và thông số "TOPS", một thông số quan trọng thể hiện sức manh xử lý tác vụ AI. NPU trên Ryzen 7040 là 10 TOPS, trên 8040 mới ra mắt gần đây là 16 TOPS, NPU Core Ultra của Intel cũng chỉ loanh quanh mức đó. Và bạn biết gì không, bản thân CPU và GPU tích hợp trên các bộ xử lý Ryzen đã có sức mạnh 23 TOPS, đó là lý do AMD quảng cáo Ryzen 8040 có 39 TOPS.
Nhìn sang NVIDIA, RTX 3050 có sức mạnh 73 TOPS, RTX 3060 Ti là 130, RTX 3080 là 238, RTX 4080 là 780 và trùm cuối RTX 4080 SUPER có sức mạnh khủng khiếp tới 836 TOPS. Đó còn là chưa kể đến việc GPU có VRAM riêng, dung lượng lớn và băng thông rất lớn phù hợp để chạy các mô hình AI lớn, nó mới là AI PC thực sự!
NPU và laptop AI có thể rất hứa hẹn, nhưng đó là câu chuyện của tương lai
Chúng ta không thể hoàn toàn phủ nhận toàn bộ nỗ lực của AMD, Intel, Qualcomm hay cả bản thân Microsoft. Ở thời điểm hiện tại AI PC mới chỉ bắt đầu, cả phần cứng lẫn phần mềm mới bước những bước đầu tiên nên chúng ta chẳng thể đòi hỏi quá nhiều ở chúng.
Tuy nhiên trong một tương lai có lẽ không quá xa có thể mọi chuyện sẽ khác. AMD hứa hẹn Ryzen AI thế hệ tiếp theo sẽ có sức mạnh vượt trội, có lẽ là gấp đôi đến gấp 3 hiện tại. Microsoft và các nhà phát triển phần mềm cũng sẽ dần tận dụng NPU trên máy tính, đặc biệt là laptop để chạy được nhiều tác vụ hơn giúp tối ưu thời lượng pin cũng như giải phóng tài nguyên CPU và GPU một cách hiệu quả.
PC AI chỉ là một lời hứa!
Nhưng tất cả cũng đều chỉ là hy vọng trong tương lai. Ngay cả việc bạn mua một chiếc PC AI ở thời điểm hiện tại thì trong vài năm tới chưa chắc bạn có thể tận dụng được các tính năng phần mềm này vì sức mạnh của NPU trong các bộ xử lý trên thị trường hiện tại là khá yếu. Và như bạn cũng đã thấy, nếu muốn tìm một chiếc AI PC thực sự và sẵn sàng cho tương lai thì một chiếc laptop hoặc máy tính bàn có GPU NVIDIA RTX có vẻ hợp lý hơn!