Liễu Văn Tấn
Well-known member
Nhiều bạn mới tập nuôi ong, rất thích học cách tìm và tự bắt cho mình một tổ ong mật hoang dã về nuôi chơi, hoặc giải trí và lại tiết kiệm được chi phí đầu tư thấp.
Nhưng thực tế lại khác xa như bạn nghĩ, những giống ong hoang dã này sẽ làm bạn "tốn" nhiều hơn cái bạn "tốn". Tại sao ah? Xem hết bài đi nhé ^^.
Bằng cách "hiểu về ong", rồi mới "thu phục ong", và dần dần trở thành "vua ong" thật sự, Hocnuoiongdu.com sẽ hướng dẫn bạn cách bắt ong mật về nuôi như thế nào?
Cách tìm tổ ong mật
Tất cả các cách để tìm được một tổ ong đều phải dựa vào các tập tính của ong, phạm vi bay kiếm thức ăn, và hành vi trong đời sống xã hội của chúng.
Biết được các đặc điểm này của một loài ong, là bạn đang làm chủ được "cuộc chơi", và có thể áp dụng vào việc tìm thấy một tổ ong hoang dã bất kỳ nào.
Biết được hành vi này của giống ong, chúng ta có thể thu hẹp lại phạm vi, chỉ tìm ở những cây già có thể có bộng rỗng, lỗ trụ điện, ụ mối v.v, không tìm trong bụi rậm, cành cây, vách đá v.v.
Hình ảnh tổ ong làm sâu bên trong một hang đá trong rừng
Thường trước cửa tổ ong mật, lúc nào củng có từ 3 - 5 ong thợ đứng canh gác, nên rất dễ phát hiện ra tổ ong khi bạn tới gần.
Đặc biệt, vì giống ong này làm tổ kín đáo, chỉ có 1 - 2 cửa ra rất nhỏ, nên buổi trưa, trời nắng nóng, chúng quạt gió rất mạnh.
Và vì cơ chế "thùng rỗng kêu to", nên tiếng kêu vo vo từ bên trong tổ ong phát ra nghe rất rõ khi gần đến tổ của chúng, nếu bạn để tâm và có kinh nghiệm về cách tìm ong mật trong rừng.
Hành vi làm tổ gần nguồn nước.
Tập tính kiếm ăn của loài ong, đa số các giống đều làm tổ gần nguồn nước hơn nguồn mật, đặc biệt là trong rừng.
Nếu muốn biết khu vực đó có ong hay không, hãy tìm đến các khe suối, rãnh nước vào buổi trưa nắng nóng, các loài ong sẽ tới đó lấy nước mang về tổ.
Hãy nhìn theo hướng ong bay, chúng ta sẽ biết được tổ của chúng ở hướng nào, hướng có ong làm tổ, một dữ liệu rất quan trọng trong cách tìm tổ ong mật.
Tập tính "bài tiết" hoặc "giải nhiệt" của đàn ong
Với các loại ong sống thành một xã hội như ong mật, ong ruồi, ong khoái .v.v (trừ ong dú), chúng có một hành vi rất lạ.
Đó là vào khoảng thời gian nóng nhất trong ngày như giữa trưa, hoặc khi nhiệt độ chênh lệch quá nhiều như mới vừa mưa xong, thì ong trong các tổ bay ra với số lượng lớn, tập trung gần tổ của chúng.
Lợi dụng đặc điểm của ong mật này, chúng ta nên tìm những tổ ong mật vào những ngày nắng nóng, và giữa trưa sẽ thấy chúng bay ra ngoài nhiều hơn, và dễ dàng phát hiện và tìm thấy đàn ong hơn.
Khoanh vùng phạm vi tìm kiếm.
Làm cho công việc tìm kiếm và phát hiện tổ ong dần trở nên cụ thể, rõ ràng, và dễ dàng hơn rất nhiều so với khi bạn không biết gì, và hoàn toàn mù tịt về chúng.
Chúng tôi sẽ còn đề cập nhiều hơn nữa về cách phát hiện tổ ong mật, trong những bài viết tiếp theo được chia sẽ tại đây.
Hình ảnh ổ ong bên trong một bộng cây được mở ra để thấy kết cấu bên trong
Sau khi đã phát hiện được tổ ong mật nội rồi, bây giờ là lúc bắt lấy chúng và mang về nuôi, sẽ có ba trường hợp ong làm tổ sau đây, với ba cách bắt tổ ong mật khác nhau.
Cách bắt ong mật - kỹ thuật bắt ong mật
Con ong mật trong bài này được hiểu là giống ong mật nội địa, sinh sống hoang dã trong các khu rừng Việt Nam, di cư xuống đồng bằng và thành phố làm tổ.
Thời gian di cư. Gần như là quanh năm, do chia đàn tự nhiên hoặc ong bốc bay từ nơi này sang nơi khác.
Ưu điểm bắt ong tự nhiên. Không tốn nhiều chi phí để có được một tổ ong để nuôi chơi, dụng cụ nuôi đơn giản, có thể tận dụng. Xem hướng dẫn cách làm thùng xốp để nuôi ong.
Nhược điểm của giống ong mật bắt hoang dã. Khó nuôi, tính hoang dã còn cao, dễ chia đàn và ong bỏ tổ đi, không thể kiểm soát được nguồn gen tốt.
Đôi khi gặp trúng chúa đã già, đẻ kém, đàn ong hung dữ thường xuyên đốt người nuôi .v.v
Cách bắt ong mật trong hang đá
Ong mật trong hốc đá rất khó bắt, và chỉ có 1 - 2 lối ra cho ong và không thể tiếp cận được vào bên trong, nên cách bắt các đàn ong trong vách đá rất khó và chỉ bắt được ong không lấy được mật và bánh tổ.
Để bắt được ong mật trong hang đá, hãy dùng đất ướt xung quanh trét kín hết tất cả các khe hở và lối ra phụ của tổ ong lại, chỉ chừa lại một lối ra duy nhất mà bạn dễ dàng tiếp cận và bắt chúng.
Dùng khói thuốc, hoặc khói hun từ lá cây cùng một ống tre, hoặc ống nước nhựa thổi khói vào bên trong tổ ong theo lỗ đã để sẵn, cách làm này giống như cách người ta hun khói vào hang chuột đồng vậy.
Khi gặp khói, ong nghĩ rằng tổ đang bị cháy và vội vã hút hết mật trong tổ để chuẩn bị bỏ tổ đi, vì vậy các thợ săn ong mật thường dùng khói như một cách bắt ong mật không bị đốt.
Để tăng hiệu quả và ong nhanh ra hơn, bạn hãy đập nát long não (băng phiến) nhét vào lỗ tổ ong hoặc đổ vào ống nhựa và thổi mạnh cho long não vào sâu bên trong tổ ong.
Với cách bắt ong mật về nuôi như trên, đồng nghĩa với việc chúng ta đang tìm cách phá tổ ong, nhằm mục đích cho ong bỏ tổ bay ra ngoài để chúng ta bắt quân.
Trong 2 - 3 giờ ong sẽ tuôn ra ào ào cùng con ong chúa. Lợi dụng lúc này bạn hãy đưa nón bắt ong bốc bay vào miệng lỗ tổ để bắt hết ong bay ra vào nón.
Bắt ong trong bộng cây, hang đất, cách bắt ong mật tự nhiên về nuôi
Nếu là các đàn ong trong bộng cây, thì chúng ta nên dùng búa rìu để mở rộng cửa tổ và bắt luôn cả tổ ong.
Nếu trong hang đất, ổ mối thì dùng xẻng, xúc đất và đào lên để bắt sẽ nhanh hơn là dùng khói và long não.
Vì các đường hầm trong đất, bộng cây không phải lúc nào củng thẳng một đường, mà chúng rất quanh co, khói khó có thể vào được bên trong tổ của chúng nếu chúng ta dùng kỹ thuật bắt ong như trên.
Hình ảnh tổ ong làm trong một thùng loa bằng gỗ
Cách bắt ong mật trong cột điện
Với các trụ điện có ong thì dễ bắt hơn nhiều, và thời gian ong bỏ tổ bay ra củng nhanh hơn, với cách thức thực hiện đã được nghiên cứu như sau:
Bạn chỉ cần dùng 6 cây nhang, đốt lên và đúc vào lỗ thấp nhất bên dưới trụ điện.
Các lỗ khác của trụ điện (nếu tiếp cận được) hãy dùng giấy, lá cây, cỏ hay bịt nilon bịt kín các lỗ khác có thể bịt lại, chỉ chừa một lỗ cho ong có thể bay ra (thường là lỗ ra vào hàng ngày của tổ ong).
Nhưng thực tế lại khác xa như bạn nghĩ, những giống ong hoang dã này sẽ làm bạn "tốn" nhiều hơn cái bạn "tốn". Tại sao ah? Xem hết bài đi nhé ^^.
Bằng cách "hiểu về ong", rồi mới "thu phục ong", và dần dần trở thành "vua ong" thật sự, Hocnuoiongdu.com sẽ hướng dẫn bạn cách bắt ong mật về nuôi như thế nào?
Cách tìm tổ ong mật
Tất cả các cách để tìm được một tổ ong đều phải dựa vào các tập tính của ong, phạm vi bay kiếm thức ăn, và hành vi trong đời sống xã hội của chúng.
Biết được các đặc điểm này của một loài ong, là bạn đang làm chủ được "cuộc chơi", và có thể áp dụng vào việc tìm thấy một tổ ong hoang dã bất kỳ nào.
- Vòng đời của ong chúa, ong thợ, ong đực, tìm hiểu về loài ong xem tại đây.
- [TỔNG HỢP] giáo trình kỹ thuật nuôi ong mật, 46 tập tính của ong.
Biết được hành vi này của giống ong, chúng ta có thể thu hẹp lại phạm vi, chỉ tìm ở những cây già có thể có bộng rỗng, lỗ trụ điện, ụ mối v.v, không tìm trong bụi rậm, cành cây, vách đá v.v.
Hình ảnh tổ ong làm sâu bên trong một hang đá trong rừng
Thường trước cửa tổ ong mật, lúc nào củng có từ 3 - 5 ong thợ đứng canh gác, nên rất dễ phát hiện ra tổ ong khi bạn tới gần.
Đặc biệt, vì giống ong này làm tổ kín đáo, chỉ có 1 - 2 cửa ra rất nhỏ, nên buổi trưa, trời nắng nóng, chúng quạt gió rất mạnh.
Và vì cơ chế "thùng rỗng kêu to", nên tiếng kêu vo vo từ bên trong tổ ong phát ra nghe rất rõ khi gần đến tổ của chúng, nếu bạn để tâm và có kinh nghiệm về cách tìm ong mật trong rừng.
Hành vi làm tổ gần nguồn nước.
Tập tính kiếm ăn của loài ong, đa số các giống đều làm tổ gần nguồn nước hơn nguồn mật, đặc biệt là trong rừng.
Nếu muốn biết khu vực đó có ong hay không, hãy tìm đến các khe suối, rãnh nước vào buổi trưa nắng nóng, các loài ong sẽ tới đó lấy nước mang về tổ.
Hãy nhìn theo hướng ong bay, chúng ta sẽ biết được tổ của chúng ở hướng nào, hướng có ong làm tổ, một dữ liệu rất quan trọng trong cách tìm tổ ong mật.
Tập tính "bài tiết" hoặc "giải nhiệt" của đàn ong
Với các loại ong sống thành một xã hội như ong mật, ong ruồi, ong khoái .v.v (trừ ong dú), chúng có một hành vi rất lạ.
Đó là vào khoảng thời gian nóng nhất trong ngày như giữa trưa, hoặc khi nhiệt độ chênh lệch quá nhiều như mới vừa mưa xong, thì ong trong các tổ bay ra với số lượng lớn, tập trung gần tổ của chúng.
Lợi dụng đặc điểm của ong mật này, chúng ta nên tìm những tổ ong mật vào những ngày nắng nóng, và giữa trưa sẽ thấy chúng bay ra ngoài nhiều hơn, và dễ dàng phát hiện và tìm thấy đàn ong hơn.
Khoanh vùng phạm vi tìm kiếm.
- Biết được hướng của tổ ong.
- Biết được ong làm tổ gần nguồn nước hơn nguồn mật.
- Biết được tập tính của loài ong kiếm ăn hiệu quả và nhiều ong nhất chỉ trong bán kính khoảng 500 m - 700 m.
- Biết được tổ được làm giấu kín trong bộng cây, hang đá, trụ điện v.v.
- Nghe được tiếng ong kêu rất rõ khi đứng gần tổ của chúng vào ngày thời tiết nắng nóng.
- Biết được ong có hành vi "bài tiết" và "giải nhiệt" vào giữa trưa từ 10h - 14h hàng ngày.
Làm cho công việc tìm kiếm và phát hiện tổ ong dần trở nên cụ thể, rõ ràng, và dễ dàng hơn rất nhiều so với khi bạn không biết gì, và hoàn toàn mù tịt về chúng.
Chúng tôi sẽ còn đề cập nhiều hơn nữa về cách phát hiện tổ ong mật, trong những bài viết tiếp theo được chia sẽ tại đây.
Hình ảnh ổ ong bên trong một bộng cây được mở ra để thấy kết cấu bên trong
Sau khi đã phát hiện được tổ ong mật nội rồi, bây giờ là lúc bắt lấy chúng và mang về nuôi, sẽ có ba trường hợp ong làm tổ sau đây, với ba cách bắt tổ ong mật khác nhau.
Cách bắt ong mật - kỹ thuật bắt ong mật
Con ong mật trong bài này được hiểu là giống ong mật nội địa, sinh sống hoang dã trong các khu rừng Việt Nam, di cư xuống đồng bằng và thành phố làm tổ.
Thời gian di cư. Gần như là quanh năm, do chia đàn tự nhiên hoặc ong bốc bay từ nơi này sang nơi khác.
Ưu điểm bắt ong tự nhiên. Không tốn nhiều chi phí để có được một tổ ong để nuôi chơi, dụng cụ nuôi đơn giản, có thể tận dụng. Xem hướng dẫn cách làm thùng xốp để nuôi ong.
Nhược điểm của giống ong mật bắt hoang dã. Khó nuôi, tính hoang dã còn cao, dễ chia đàn và ong bỏ tổ đi, không thể kiểm soát được nguồn gen tốt.
Đôi khi gặp trúng chúa đã già, đẻ kém, đàn ong hung dữ thường xuyên đốt người nuôi .v.v
Cách bắt ong mật trong hang đá
Ong mật trong hốc đá rất khó bắt, và chỉ có 1 - 2 lối ra cho ong và không thể tiếp cận được vào bên trong, nên cách bắt các đàn ong trong vách đá rất khó và chỉ bắt được ong không lấy được mật và bánh tổ.
Để bắt được ong mật trong hang đá, hãy dùng đất ướt xung quanh trét kín hết tất cả các khe hở và lối ra phụ của tổ ong lại, chỉ chừa lại một lối ra duy nhất mà bạn dễ dàng tiếp cận và bắt chúng.
Dùng khói thuốc, hoặc khói hun từ lá cây cùng một ống tre, hoặc ống nước nhựa thổi khói vào bên trong tổ ong theo lỗ đã để sẵn, cách làm này giống như cách người ta hun khói vào hang chuột đồng vậy.
Khi gặp khói, ong nghĩ rằng tổ đang bị cháy và vội vã hút hết mật trong tổ để chuẩn bị bỏ tổ đi, vì vậy các thợ săn ong mật thường dùng khói như một cách bắt ong mật không bị đốt.
Để tăng hiệu quả và ong nhanh ra hơn, bạn hãy đập nát long não (băng phiến) nhét vào lỗ tổ ong hoặc đổ vào ống nhựa và thổi mạnh cho long não vào sâu bên trong tổ ong.
Với cách bắt ong mật về nuôi như trên, đồng nghĩa với việc chúng ta đang tìm cách phá tổ ong, nhằm mục đích cho ong bỏ tổ bay ra ngoài để chúng ta bắt quân.
Trong 2 - 3 giờ ong sẽ tuôn ra ào ào cùng con ong chúa. Lợi dụng lúc này bạn hãy đưa nón bắt ong bốc bay vào miệng lỗ tổ để bắt hết ong bay ra vào nón.
Bắt ong trong bộng cây, hang đất, cách bắt ong mật tự nhiên về nuôi
Nếu là các đàn ong trong bộng cây, thì chúng ta nên dùng búa rìu để mở rộng cửa tổ và bắt luôn cả tổ ong.
Nếu trong hang đất, ổ mối thì dùng xẻng, xúc đất và đào lên để bắt sẽ nhanh hơn là dùng khói và long não.
Vì các đường hầm trong đất, bộng cây không phải lúc nào củng thẳng một đường, mà chúng rất quanh co, khói khó có thể vào được bên trong tổ của chúng nếu chúng ta dùng kỹ thuật bắt ong như trên.
Hình ảnh tổ ong làm trong một thùng loa bằng gỗ
Cách bắt ong mật trong cột điện
Với các trụ điện có ong thì dễ bắt hơn nhiều, và thời gian ong bỏ tổ bay ra củng nhanh hơn, với cách thức thực hiện đã được nghiên cứu như sau:
Bạn chỉ cần dùng 6 cây nhang, đốt lên và đúc vào lỗ thấp nhất bên dưới trụ điện.
Các lỗ khác của trụ điện (nếu tiếp cận được) hãy dùng giấy, lá cây, cỏ hay bịt nilon bịt kín các lỗ khác có thể bịt lại, chỉ chừa một lỗ cho ong có thể bay ra (thường là lỗ ra vào hàng ngày của tổ ong).