Cây cam ngọt của tôi của José Mauro de Vasconcelos đã tái hiện lại chân thực cuộc sống khốn khó, khó khăn và nghèo khổ của một thị trấn nhỏ. Cuộc sống đói nghèo đó đã khiến những thành viên trong gia đình mất đi nhân tính của họ và, tệ hơn, điều này đã hại chết thế giới trẻ thơ của cậu bé Zezé. Người đọc sẽ được đi vào thế giới ngây thơ và thú vị của cậu bé Zezé và, đồng thời, cũng cảm thấy chua xót cho số phận của cậu.
Tác giả
José Mauro de Vasconcelos (1920 - 1984) là nhà văn người Brazil, ông mang dòng máu Ấn Độ và Bồ Đào Nha. Ông viết văn năm 22 tuổi, đã trải qua khá nhiều công việc trong lĩnh vực thể thao và điện ảnh. Năm 2015, Google Doodle đã kỷ niệm sinh nhật lần thứ 95 của ông.
Sinh ra trong một gia đình nghèo ở ngoại ô Rio de Janeiro, lớn lên ông phải làm đủ nghề để kiếm sống. Nhưng với tài kể chuyện thiên bẩm, trí nhớ phi thường, trí tưởng tượng tuyệt vời cùng vốn sống phong phú, José cảm thấy trong mình thôi thúc phải trở thành nhà văn nên đã bắt đầu sáng tác năm 22 tuổi. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là tiểu thuyết mang màu sắc tự truyện Cây cam ngọt của tôi.
Tác phẩm
Cây cam ngọt của tôi ra mắt vào năm 1968, khắc họa lại cuộc sống, cuộc đời và những kỷ niệm tuổi thơ với những cú sốc của José Mauro de Vasconcelos. Với ngôn từ giản dị, đặc sắc, cách xây dựng nhân vật giản dị, gần gũi và độc đáo, Cây cam ngọt của tôi được đưa vào chương trình giáo dục của Brazil. Cuốn tiểu thuyết hai lần được chuyển thể thành phim truyền hình tại Brazil vào năm 1970 và 2013.
Câu chuyện xoay quanh câu bé Zezé năm tuổi, sinh ra ở trong gia đình nghèo và đông con tại Brazil. Câu là một cậu bé hoạt bát, đáng yêu, nghịch ngợm, ngây thơ và đồng thời cậu cũng có sự thông minh, trí khôn hơn một câu bé năm tuổi. Zezé không có nhiều thời gian gần gũi với bố mẹ, vì vậy cậu thường nghĩ ra những trò chơi nghịch ngợm, như trêu đùa hàng xóm, bạn bè để tận hưởng những giây phút nhàm chán ở nhà. Hầu như những người chị trong gia đình Zezé đều cho rằng cậu là một đứa trẻ hư hỏng và sẽ bị đánh đòn khi họ nhìn thấy cậu bày những trò chơi nghịch ngợm đó. Vì cậu là một đứa trẻ hoạt bát, thông minh hơn những đứa trẻ bình thường nên cậu đã biết đọc mà không ai dạy và điều này khiến mọi người không tin và còn cho rằng cậu nói dối.
“Em đã thấy anh là người bạn như thế nào của em rồi, đúng không Zezé? Này, em sẽ chẳng mất mát gì nếu nói cho anh biết em đã làm ‘chuyện đó’ như thế nào…”
“Totoca, em thề là em không biết. Em thực sự không biết.”
“Em nói dối. Ai đó đã dạy em học.”
“Em chẳng học gì cả. Chẳng ai dạy em hết. Trừ phi quỷ sứ dạy em trong giấc ngủ. Jandira nói quỷ sứ là cha đỡ đầu của em.”
Totoca bối rối. Anh thậm chí còn cốc đầu tôi mấy cái, cố bắt tôi phải nói cho anh biết. Nhưng tôi không biết mình đã làm được chuyện đó như thế nào.
“Chẳng ai tự học cái đó được.”
Nhưng anh không biết phải nói gì bởi vì chẳng ai thực sự nhìn thấy người nào dạy học tôi học gì hết. Đó là một bí ẩn.
Tôi vòng qua bàn và ôm bác thật chặt. Tôi cảm thấy đám tóc bạc của bác cọ vào trán mình. Tóc bác mềm thật đấy.
“Đây không phải vì con ngựa đâu ạ. Cháu sẽ làm cho bác một việc khác cơ. Cháu sẽ đọc.”
“Gì cơ, Zezé? Cháu biết đọc ư? Ai dạy cháu?”
“Chẳng ai cả.”
“Cháu nói dối.”
“Jandira, chị nhấc em lên được không? Em sẽ đọc những chữ kia.”
“Nói phét đủ rồi đấy, Zezé. Chị đang bận.”
“Cứ nhấc em lên một tí thôi rồi em sẽ cho chị xem.”
“Này, Zezé, nếu định giở trò gì thì mày liệu hồn.”
Chị nhấc tôi lên phía sau cánh cửa.
“Nào, đọc đi. Chị đang muốn xem đây.”
Vậy là tôi đọc, đọc thật. Tôi đọc câu cầu nguyện, cầu Chúa phù hộ cho gia đình chúng tôi và bảo vệ chúng tôi khỏi những linh hồn hiểm ác.
Jandira đặt tôi xuống. Miệng chị há hốc.
“Zezé, mày đã thuộc lòng câu đó phải không? Mày lừa chị phải không?”
“Jandira, em thề. Em có thể đọc mọi thứ.”
“Chẳng ai không học mà lại biết đọc cả. Là bác Edmundo dạy mày phải không? Hay bà?”
“Chẳng ai cả.”
Chị chạy đi lấy một tờ báo và tôi đọc không sai chữ nào. Chị kêu ré lên và gọi Glória. Glória trở nên lo lắng và đi gọi Alaíde. Trong vòng mười phút, hàng xóm của chúng tôi đã xúm lại để xem chuyện lạ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng đánh đập Zezé, trong gia đình có hai người mà Zezé luôn dành hết lòng yêu thương đó là chị Glória và cậu em út Louis. Chị Glória luôn luôn bảo vệ, bao bọc Zezé, nhất là khi cậu bị những anh chị khác của mình đánh đòn, người chị còn cho rằng người nhà mình là những người độc ác khi hành hạ một đứa trẻ ngây thơ, đáng thương như Zezé. Zezé luôn cùng với người em út của mình, Louis, dành thời gian chơi đùa với nhau ở mảnh sân sau nhà. Nơi đó có cây cối, chuồn gà, mương nước,... và với trí tưởng tượng của mình, Zezé đã biến sân nhà mình thành một sở thú hay một khu rừng rộng lớn, thú vị. Những nơi ấy là nơi Zezé và Louis dành nhiều thời gian bên nhau, để Zezé tạm quên đi những trận đòn đau đớn của mình.
Chúng tôi đến gần cái chuồng gà cũ. Trong chuồng, hai con gà mái lông sáng màu đang mổ mổ xuống đất, còn con gà mái đen già khụ thì lành đến nỗi chúng tôi còn có thể gãi đầu nó.
“Trước tiên chúng mình mua vé đã. Nắm tay anh nào, bởi vì trẻ con dễ bị lạc ở chỗ đông người như thế này lắm. Nhìn xem, ngày Chủ nhật ở đây thật nhộn nhịp phải không?”
Louis nhìn quanh, thấy khắp nơi toàn người là người bèn nắm chặt tay tôi.
Tại quầy vé, thấy khắp nơi toàn người là người, bèn nắm chặt tay tôi.
Tại quầy vé, tôi ưỡn bụng và hắng giọng, ra vẻ quan trọng. Tôi cho tay vào túi quần và hỏi người phụ nữ ở quầy, “Miễn vé đến mấy tuổi nhỉ?”
“Năm.”
“Vậy thì cho một vé người lớn.”
Tôi bức hai chiếc lá cam làm vé và chúng tôi bước vào.
“Con trai, trước hết chúng ta sẽ đến xem những con chim đẹp như thế nào nhé. Nhìn kìa, những con vẹt thường, vẹt đuôi dài, vẹt Nam Mỹ với đủ mọi màu sắc kìa. Những con lông sặc sỡ ở đằng kia là vẹt Nam Mỹ đỏ.”
Mắt em tôi lồi ra vì thích thú.
Chúng tôi đi loanh quanh, ngắm nghía mọi thứ. Chúng tôi nhìn ngó nhiều đến nỗi tôi còn để ý thấy Glória và Lalá ở đằng sau mọi thứ khác, đang ngồi trên ghế băng bóc cam. Lalá đang nhìn tôi… Có khi nào các chị đã phát hiện ra chăng? Nếu vậy thật thì chuyến thăm vườn thú đó sẽ kết thúc kèm theo một cú phát ra trò vào mông ai đó. Và ai đó ấy chỉ có thể là tôi mà thôi.
“Tiếp theo là gì vậy, Zezé, giờ chúng ta sẽ xem gì hả anh?”
Tôi lại hắng giọng và lấy lại điệu bộ vừa rồi. “Ra đằng kia xem khỉ nào. Bác Edmundo gọi chúng là linh trưởng.”
Chúng tôi mang mấy quả chuối theo và ném cho lũ khỉ. Chúng tôi biết mình không được phép làm thế, nhưng những người trông coi vườn thú còn đang bận túi bụi bởi có quá đông khách tham quan.
May cho tôi là Glória đã nghe thấy tiếng ồn ào. Chị ở bên hàng xóm, đang tán gẫu với cô Rosena thì nghe thấy tiếng kêu gào bèn chạy vội về. Chị xộc vào phòng khác như một cơn gió mạnh. Không ai động gì đến chị và khi nhìn thấy mặt tôi be bét máu, chị gạt Totoca sang một bên và cũng đẩy cả Jandira ra ngoài, không màng đến chuyện Jandira là chị cả. Tôi nằm sóng soài trên sàn gần như không mở nổi mắt, thở khò khè. Chị đưa tôi vào phòng ngủ. Tôi không khóc, nhưng Vua Luís đã trốn trong phòng mẹ và đang gào toáng lên, sợ hãi vì họ đánh tôi dữ quá.
Glória chửi rủa.
“Rồi sẽ có ngày các người giết chết đứa bé này mất và rồi sẽ thế nào nữa hả, đồ quái vật không tim?”
Vì hoàn cảnh gia đình nên Zezé và mọi người phải chuyển đến một ngôi nhà mới, và ở đây, cậu tìm được một người bạn mới của mình, một cây cam ngọt. Cây cam trở thành người luôn lắng nghe những câu chuyện hàng ngày của Zezé, từ những câu chuyện vui vẻ ở trường học và những trận roi xót xa. Zezé đều chia sẻ những nối buồn, niềm vui với người bạn thân thuộc này của mình. Người đọc sẽ thấy vừa yêu quý và vừa thương cho cậu bé ngây thơ và đáng thương này khi nghe những câu chuyện hàng ngày của cậu.
“Em thích cây cam ngọt hơn đám cây xấu xí này.”
“Ở đâu cơ?”
Tôi dẫn chị đi xem cây cam.
“Cây cam nhỏ xinh quá này! Nó không có một cái gai nào. Nó trông rất đặc trưng, đến mức nhìn từ xa ta cũng có thể nhận ra nó là một cây cam ngọt. Nếu chị bé như em, chị cũng chẳng muốn cây khác đâu.”
“Nhưng em muốn một cây to cơ.”
“Nghĩ kỹ mà xem, Zezé. Cây này vẫn còn nhỏ. Nó sẽ lớn lên thành một cây to – em và nó sẽ cùng lớn lên. Em và nó sẽ hiểu nhau như an hem. Em có thấy cái cành kia không? Nó là cành duy nhất, đúng vậy thật, nhưng nó hơi giống một con ngựa được sinh ra chỉ để cho em vậy.”
“Ngồi lên cành của tớ đi.”
Tôi làm theo.
“Nào, lắc lư người và nhắm mắt lại.”
Tôi làm như cây cam nói.
“Cậu nghĩ sao? Cậu đã bao giờ có con ngựa nào oách hơn chưa?”
“Chưa từng. Tuyệt quá. Tớ sẽ cho em tớ con ngựa Vua Bạc. Cậu sẽ thực sự thích thằng bé cho xem.”
Tôi trèo xuống, thấy yêu cây cam nhỏ của mình.
“Này, tớ định thế này nhé. Bất cứ khi nào có thể, thậm chí trước khi chúng tớ chuyển tới đây, tớ sẽ đến trò chuyện với cậu. Bây giờ tớ phải đi đây. Mọi người đã ra cổng chuẩn bị về rồi.”
“Nhưng bạn bè không tạm biệt nhau kiểu ấy đâu.”
“Suỵt! Chị tớ đến đấy.”
Glória đến đúng lúc tôi đang ôm cái cây.
“Tạm biệt nhé, bạn của tôi. Bạn là sinh vật đẹp nhất trên đời!”
Ngoài cây cam ngọt, Zezé còn làm quen với một người bạn mới, là một ông bác và Zezé gọi ông là ông Bồ. Ông Bồ là người đã đưa Zezé vào một thế giới hoàn toàn mới lạ và đặc sắc. Cậu đã biết được nhiều kiến thức hơn về thế giới này, biết nhiều hơn đến tình yêu thương, tình bạn. Ồng Bồ cũng là người lắng nghe những lời tâm sự của Zezé, những câu chuyện xót xa, đau buồn của cậu bé được giải tỏa. Chắc hẳn ai cũng sẽ cảm động với tình bạn đẹp đẽ này của Zezé và ông Bồ.
Nhưng tưởng rằng ông Bồ sẽ là ánh sáng cho cuộc đời xót xa của Zezé thì những cú sốc trong cuộc đời tuổi thơ đã khiến Zezé dần mất đi niềm tin với cuộc sống này. Từ một đứa trẻ ngây thơ, thông minh, hoạt bát mà Zezé đã trở thành một người không còn yêu đời nữa, không còn cảm thấy tình yêu thương trong chính căn nhà của mình nữa.
Tôi lẩm bẩm thốt ra câu nói có lẽ là lời buộc tội nặng nề nhất đối với cuộc đời mình.
“Mẹ ơi, đáng lẽ con không nên được sinh ra trên đời này. Đáng lẽ con nên giống như quả cầu của con…”
Nhưng chị không biết cuộc cách mạng đang diễn ra trong tôi. Không biết điều tôi đã quyết định. Tôi đã đổi những cuốn phim. Tôi không còn dính dáng gì đến những chàng cao bồi và người da đỏ nữa. Từ giờ trở đi tôi chỉ muốn xem phim tình cảm, với thật nhiều nụ hôn và những cái ôm, trong đó mọi người đều yêu quý nhau. Vì tôi chẳng được tích sự gì, sinh ra chỉ để bị đánh đập thôi, nên ít nhất tôi có thể xem những người khác yêu quý nhau.
“Cháu sẽ không nói dối ông. Cháu thực sự không chắc lắm. Cháu học bài đó bởi vì cháu học mọi thứ. Bởi vì nó là một bài hát hay. Cháu không để ý nó có nghĩa như thế nào. Nhưng cha đánh cháu thậm tệ ông Bồ ạ. Nhưng cũng chẳng sao.” tôi sụt sịt. “Cháu sẽ giết ông ấy.”
“Gì cơ, nhóc? Cháu sẽ giết cha cháu ư?”
“Đúng vậy. Cháu đã bắt đầu rồi. Không phải giết ông ấy có nghĩa là chộp lấy khẩu súng lục của Buck Jones và bắn bùm! Không cần phải thế. Ông có thế giới một người nào đó trong trái tim ông. Không yêu người đó nữa. Và thế là một ngày nào đó người đó sẽ chết.”
“Đó là lúc đầu thôi. Nhưng sau đó cháu đã giết ông theo cách ngược lại. Cháu đã làm ông chết đi và sau đó ông tái sinh trong tim cháu. Ông là người duy nhất cháu thích, ông Bồ ạ. Người bạn duy nhất cháu có. Không phải vì ông cho cháu thẻ bài, soda, kẹo và bi… Cháu xin thề đó là sự thật.”
“Nhưng mọi người đều yêu cháu. Mẹ cháu, thậm chí cha cháu. Chị cháu Glória, Vua Luís… Và cháu đã quên cây cam nhỏ của mình rồi ư? Pinkie… Cháu gọi nó là gì nhỉ?”
“Bạn Yêu ạ.”
“Vậy…”
“Giờ thì khác rồi, ông Bồ ạ. Thật ra, Bạn Yêu chỉ là một cây cam nhỏ thậm chí không có hoa… Nhưng không như ông. Ông là bạn cháu và đó là lý do tại sao cháu xin đi một vòng trên chiếc xe hơi của ‘chúng ta’, chiếc xe mà chẳng bao lâu nữa sẽ chỉ còn là của ông thôi. Cháu đến để từ biệt ông.”
Tôi vô thức đứng dậy. Tôi cảm thấy buồn nôn khủng khiếp và cả người đổ mồ hôi lạnh. Tôi rời khỏi bàn và đi ra cửa. Tôi thậm chí gần như không nhận ra khuôn mặt của cô Cecília Paim đang đi tới ngăn tôi lại. Có lẽ cô đã nhìn thấy sắc mặt tái nhợt của tôi.
“Có chuyện gì vậy, Zezé?”
Nhưng tôi không thể trả lời. Nước mắt tôi giàn giụa. Rồi như thể một cái chốt bật mở và tôi lao đi, thậm chí chẳng buồn nghĩ đến văn phòng cô hiệu trưởng. Tôi ra bên ngoài, quên cả đường quốc lộ, quên tất cả. Tôi chỉ muốn chạy và chạy cho đến khi tới được chỗ đó. Tim tôi còn đau hơn bụng tôi và tôi chạy một mạch dọc đường Casinhas.
Đọc Cây cam ngọt của tôi, người đọc sẽ cảm thấy xót xa, thương yêu cậu bé Zezé. Cậu là một đứa trẻ nghịch ngợm, ngây thơ đáng ra phải được sống trong những điều tốt đẹp trong trí tưởng tượng và trong tình yêu gia đình ấm áp, nhưng cuộc sống nghèo khó, khó khăn đã đẩy cậu vào cuộc sống đau khổ. Sự nghèo khó đã khiến mọi người thay đổi tính cách của mình, khiến người bố trở nên dễ nóng giận, thậm chí sẽ đánh đập con mình, những người anh chị lại càng khiến tuổi thơ của cậu trở nên tăm tối, chua xót hơn. Bên cạnh những nỗi bất hạnh, đâu đó vẫn len lỏi sự ánh sáng của sự ngây thơ, sự lạc quan nhờ tình bạn, tình yêu của những người yêu quý, trân trọng. Tuy nhiên, sự nghèo khổ kéo dài cũng khiến những điều tốt đẹp kia không tồn tại được lâu và cuối cùng, những đứa trẻ vẫn phải sống trong cuộc sống khó khăn, bóng tối.
“Tại sao người ta lại nói cho bọn trẻ biết nhiều chuyện như vậy trong khi chúng còn bé như thế?”
Ông Bồ yêu quý của cháu, sự thực là người ta đã cho cháu biết mọi chuyện quá sớm.
Lời kết
Qua Cây cam ngọt của tôi, mình cảm nhận được rằng chính sự nghèo khó ấy đã khiến con người mất đi nhân tính và đã khiến những em trẻ thơ không thể sống với cuộc sống thú vị, ngây thơ mà các em nên có. Mặc dù câu chuyện đã khép lại một cách buồn bã và tiếc nuối nhưng cái kết cũng muốn nói lên rằng, ở thời đó, những cậu bé, cô bé như Zezé khó có thể có một cuộc sống tốt đẹp và vui vẻ.
Em bán Samsung Galaxy S23 FE 5G 8GB 128GB : 11.990.000 đ
Màu: Tím Có giao hàng hỏa tốc Có Ship code Có Trả góp 0%Chi nhánh Gò Vấp
859 Quang Trung, Phường 12, Q Gò Vấp
Hotline: 0947.711.881
Maps: https://g.page/r/CVSFBogl7CfWEAE
Thời gian làm việc: 08h00 - 22h00