Thanh Tuấn
Well-known member
Là một trong số ít nghệ sĩ đầu tiên ở nước ta thành công với vai trò giám tuyển, tham gia vào nhiều dự án nghệ thuật trên thế giới, giám tuyển độc lập, nghệ sĩ Trần Lương cho biết: Ngành giám tuyển đã âm thầm hoạt động ở Việt Nam được gần 30 năm, đóng góp nhiều mặt cho phát triển nghệ thuật như tư vấn, giáo dục, tổ chức, kết nối… và đưa nghệ thuật Việt Nam, đặc biệt nghệ thuật thị giác ra thế giới. Họ là những người xây dựng ý tưởng và tuyển chọn tác phẩm để cấu trúc thành một triển lãm hay sự kiện nghệ thuật.
Giám tuyển nghệ thuật là công việc ngày càng xuất hiện nhiều hơn cùng với các triển lãm, các sự kiện nghệ thuật (ảnh minh họa)
Cũng theo nghệ sĩ Trần Lương, giám tuyển nghệ thuật được chia làm 3 cấp độ. Loại thứ nhất là giám tuyển kiểu truyền thống, họ chỉ làm các công việc lựa chọn, chắp nối, xâu chuỗi các tác phẩm đơn lẻ thành một câu chuyện có chủ đề và cấu trúc thành một triển lãm theo đặt hàng. Loại thứ hai, giám tuyển không chờ đặt hàng mà họ chủ động nghiên cứu các vấn đề lịch sử, chính trị, xã hội…, nghiên cứu các nhóm đối tượng, các cộng đồng nghệ thuật để tạo ra một định hướng và tuyển lựa những tác phẩm nghệ thuật phù hợp cho một show nghệ thuật.
Loại thứ ba, là những giám tuyển có tuổi nghề và nhiều kinh nghiệm, họ có tri thức uyên bác và tầm nhìn rộng. Sự kiện họ tổ chức không chỉ có quy mô lớn mà còn mang tới những thông điệp sâu sắc. Điều khác biệt là giám tuyển cấp độ này không chỉ lựa chọn những tác phẩm có sẵn mà còn đặt hàng tác phẩm. Lúc đó, giám tuyển có thể trở thành người tư vấn cho nghệ sĩ, hỗ trợ nghệ sĩ khả thi hóa thông điệp và cấu trúc phù hợp của tác phẩm, để xâu chuỗi thành một bộ phận trong tổng quan chung của cả triển lãm…
Giám tuyển nghệ thuật còn là kết nối ý nghĩa, giá trị và vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật với công chúng (ảnh minh họa)
Thực hiện giám tuyển nhiều bộ sưu tập, dự án nghệ thuật trong nước, Giảng viên Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội, nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn cho biết: Ở các thiết chế văn hóa chuyên nghiệp trên thế giới, không có một triển lãm nào là không có giám tuyển, họ rất coi trọng công việc này. Công việc giám tuyển nghệ thuật được hiểu là người chăm sóc, diễn giải bộ sưu tập nghệ thuật và tạo ra câu chuyện cho triển lãm. Nhưng để làm được việc đó, giám tuyển phải có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm cá nhân và sự thực hành nghệ thuật. Người làm giám tuyển phải rất hiểu nghệ sĩ, hiểu nghệ thuật, có khả năng kết nối nhiều lĩnh vực như cơ quan quản lý, nhà tổ chức, truyền thông, bảo tàng...
"Từ đó, có thể khẳng định, giám tuyển nghệ thuật là người tạo ra sự kết nối giữa các tác phẩm nghệ thuật với nhau, qua đó, tạo ra một bộ sưu tập có giá trị hơn nhiều so với sự kết hợp tự thân rời rạc của từng tác phẩm. Giám tuyển nghệ thuật còn là kết nối ý nghĩa, giá trị và vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật với công chúng. Và "giám tuyển nghệ thuật" hiện nay không chỉ bao gồm tranh hay các tác phẩm nghệ thuật mà còn thuộc nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác như kiến trúc, điện ảnh… Tuy nhiên, ở Việt Nam, công việc này chưa có cái nhìn cụ thể, tầm quan trọng của người đứng ra dẫn dắt một cuộc triển lãm chưa được đề cao" – nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn nói.
Vẫn còn tự phát, manh mún
Dù đóng vai trò quan trọng trong phát triển nghệ thuật Việt Nam, nhưng sau gần 30 năm phát triển, dấu ấn của nghề giám tuyển nghệ thuật vẫn còn khá nhạt nhòa trong xã hội.
Giám tuyển nghệ thuật là công việc ngày càng xuất hiện nhiều hơn cùng với các triển lãm, các sự kiện nghệ thuật (ảnh minh họa)
Cũng theo nghệ sĩ Trần Lương, giám tuyển nghệ thuật được chia làm 3 cấp độ. Loại thứ nhất là giám tuyển kiểu truyền thống, họ chỉ làm các công việc lựa chọn, chắp nối, xâu chuỗi các tác phẩm đơn lẻ thành một câu chuyện có chủ đề và cấu trúc thành một triển lãm theo đặt hàng. Loại thứ hai, giám tuyển không chờ đặt hàng mà họ chủ động nghiên cứu các vấn đề lịch sử, chính trị, xã hội…, nghiên cứu các nhóm đối tượng, các cộng đồng nghệ thuật để tạo ra một định hướng và tuyển lựa những tác phẩm nghệ thuật phù hợp cho một show nghệ thuật.
Loại thứ ba, là những giám tuyển có tuổi nghề và nhiều kinh nghiệm, họ có tri thức uyên bác và tầm nhìn rộng. Sự kiện họ tổ chức không chỉ có quy mô lớn mà còn mang tới những thông điệp sâu sắc. Điều khác biệt là giám tuyển cấp độ này không chỉ lựa chọn những tác phẩm có sẵn mà còn đặt hàng tác phẩm. Lúc đó, giám tuyển có thể trở thành người tư vấn cho nghệ sĩ, hỗ trợ nghệ sĩ khả thi hóa thông điệp và cấu trúc phù hợp của tác phẩm, để xâu chuỗi thành một bộ phận trong tổng quan chung của cả triển lãm…
Giám tuyển nghệ thuật còn là kết nối ý nghĩa, giá trị và vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật với công chúng (ảnh minh họa)
Thực hiện giám tuyển nhiều bộ sưu tập, dự án nghệ thuật trong nước, Giảng viên Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội, nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn cho biết: Ở các thiết chế văn hóa chuyên nghiệp trên thế giới, không có một triển lãm nào là không có giám tuyển, họ rất coi trọng công việc này. Công việc giám tuyển nghệ thuật được hiểu là người chăm sóc, diễn giải bộ sưu tập nghệ thuật và tạo ra câu chuyện cho triển lãm. Nhưng để làm được việc đó, giám tuyển phải có kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm cá nhân và sự thực hành nghệ thuật. Người làm giám tuyển phải rất hiểu nghệ sĩ, hiểu nghệ thuật, có khả năng kết nối nhiều lĩnh vực như cơ quan quản lý, nhà tổ chức, truyền thông, bảo tàng...
"Từ đó, có thể khẳng định, giám tuyển nghệ thuật là người tạo ra sự kết nối giữa các tác phẩm nghệ thuật với nhau, qua đó, tạo ra một bộ sưu tập có giá trị hơn nhiều so với sự kết hợp tự thân rời rạc của từng tác phẩm. Giám tuyển nghệ thuật còn là kết nối ý nghĩa, giá trị và vẻ đẹp của các tác phẩm nghệ thuật với công chúng. Và "giám tuyển nghệ thuật" hiện nay không chỉ bao gồm tranh hay các tác phẩm nghệ thuật mà còn thuộc nhiều lĩnh vực nghệ thuật khác như kiến trúc, điện ảnh… Tuy nhiên, ở Việt Nam, công việc này chưa có cái nhìn cụ thể, tầm quan trọng của người đứng ra dẫn dắt một cuộc triển lãm chưa được đề cao" – nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn nói.
Vẫn còn tự phát, manh mún
Dù đóng vai trò quan trọng trong phát triển nghệ thuật Việt Nam, nhưng sau gần 30 năm phát triển, dấu ấn của nghề giám tuyển nghệ thuật vẫn còn khá nhạt nhòa trong xã hội.