Thanh Thúy
Well-known member
Mặc dù có nhiều lo ngại rằng trí tuệ nhân tạo (AI) có thể tự động hóa công việc và cắt giảm tiền lương của nhân viên, nhưng AI thực sự khiến con người "có giá trị hơn chứ không phải ít đi", nghiên cứu mới của hãng nghiên cứu PwC phát hiện ra.
"Điều khiến mọi người phản ứng trong môi trường này là tốc độ đổi mới công nghệ", Giám đốc AI toàn cầu của PwC, Joe Atkinson chia sẻ với hãng tin CNBC. "Thực tế là đổi mới công nghệ đang diễn ra thực sự, thực sự nhanh chóng. Nó diễn ra với tốc độ mà chúng ta chưa từng thấy trong một đổi mới công nghệ nào trước đây".
"Những gì báo cáo cho thấy, thực tế là AI đang tạo ra việc làm", Atkinson cho biết.
Trên thực tế, cả việc làm và tiền lương đều tăng trong "hầu như mọi" nghề nghiệp tiếp xúc với AI — hoặc những công việc có nhiệm vụ có thể sử dụng công nghệ — bao gồm cả những công việc có thể tự động hóa nhiều nhất, chẳng hạn như nhân viên dịch vụ khách hàng hoặc lập trình viên phần mềm, theo báo cáo AI Jobs Barometer 2025.
“Chúng tôi biết rằng mỗi lần có một cuộc cách mạng công nghiệp, số việc làm được tạo ra nhiều hơn số việc làm bị mất đi. Thách thức là các kỹ năng mà người lao động cần cho những công việc mới có thể khá khác biệt”, Carol Stubbings, giám đốc thương mại toàn cầu của PwC, cho biết trong báo cáo.
“Vì vậy, chúng tôi tin rằng thách thức không phải là sẽ không có việc làm. Mà là người lao động cần phải chuẩn bị để đảm nhận chúng”, Stubbings cho biết.
Báo cáo, phân tích hơn 800 triệu quảng cáo việc làm và hàng nghìn báo cáo tài chính của công ty trên sáu châu lục, đã thách thức 6 hiểu lầm phổ biến về tác động của AI:
1. Năng suất
Hiểu lầm: AI vẫn chưa có tác động đáng kể đến năng suất.
Tuy nhiên, báo cáo phát hiện ra rằng kể từ năm 2022, tăng trưởng năng suất trong các ngành “có vị thế tốt nhất để áp dụng AI” đã tăng gần gấp bốn lần, trong khi giảm nhẹ ở các ngành “ít tiếp xúc nhất” với AI, chẳng hạn như vật lý trị liệu.
Đáng chú ý, các ngành công nghiệp tiếp xúc nhiều nhất với AI, chẳng hạn như xuất bản phần mềm, đã cho thấy mức tăng trưởng doanh thu trên mỗi nhân viên cao gấp ba lần, theo dữ liệu của PwC.
2. Tiền lương
Hiểu lầm: AI có thể tác động tiêu cực đến tiền lương và khả năng thương lượng của người lao động.
Dữ liệu của PwC cho thấy tiền lương của những người lao động có kỹ năng AI trung bình cao hơn 56% so với những người lao động không có những kỹ năng này trong cùng một ngành nghề, tăng từ 25% vào năm ngoái. Ngoài ra, tiền lương đang tăng nhanh gấp đôi trong các ngành công nghiệp tiếp xúc nhiều nhất với AI so với các ngành công nghiệp ít tiếp xúc nhất.
3. Số lượng việc làm
Hiểu lầm: AI có thể dẫn đến việc giảm số lượng việc làm.
Báo cáo phát hiện ra rằng trong khi các ngành nghề tiếp xúc ít hơn với AI đã chứng kiến mức tăng trưởng việc làm mạnh mẽ ở mức 65% từ năm 2019 đến năm 2024, thì mức tăng trưởng vẫn mạnh mẽ — mặc dù chậm hơn — ngay cả trong các ngành nghề tiếp xúc nhiều hơn với công nghệ (38%).
4. Bất bình đẳng
Hiểu lầm: AI có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng về cơ hội và tiền lương cho người lao động.
Trái ngược với nỗi lo rằng AI sẽ làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, các phát hiện của báo cáo cho thấy tiền lương và việc làm đang tăng đối với các công việc có thể tăng cường và tự động hóa bằng công nghệ.
Báo cáo lưu ý rằng nhu cầu của người sử dụng lao động đối với các bằng cấp chính thức đang giảm nhanh hơn trong các công việc tiếp xúc với AI, tạo ra nhiều cơ hội hơn "cho hàng triệu người".
5. Kỹ năng
Hiểu lầm: AI có thể "giảm kỹ năng" cho các công việc mà nó tự động hóa.
Báo cáo phát hiện ra rằng thay vào đó, AI có thể làm phong phú thêm các công việc có thể tự động hóa bằng cách giải phóng nhân viên khỏi các nhiệm vụ tẻ nhạt để thực hành các kỹ năng phức tạp hơn và ra quyết định. Ví dụ, theo PwC, nhân viên nhập dữ liệu có thể phát triển thành một vai trò "có giá trị cao hơn" như nhà phân tích dữ liệu.
6. Tự động hóa
Hiểu lầm: AI có thể làm giảm giá trị các công việc mà nó tự động hóa cao.
Dữ liệu cho thấy không chỉ tiền lương tăng đối với các công việc có thể tự động hóa cao mà công nghệ này còn đang định hình lại các công việc này để trở nên "phức tạp và sáng tạo hơn" và cuối cùng là khiến mọi người có giá trị hơn.
Liệu tăng trưởng việc làm "nhẹ nhàng hơn" có hữu ích không?
Nghiên cứu đưa ra một góc nhìn khác: Trong một thế giới mà nhiều quốc gia có dân số trong độ tuổi lao động đang giảm, việc làm chậm lại sự tăng trưởng việc làm trong các ngành nghề tiếp xúc với AI thậm chí có thể "hữu ích" và mang lại lợi ích cho các quốc gia đó.
Atkinson cho biết, sự gia tăng năng suất nhờ AI thực sự có thể tạo ra "hiệu ứng nhân lên" đối với lực lượng lao động hiện có và lấp đầy những khoảng trống mà các công ty có thể không thể lấp đầy nếu không có AI, cũng như sự tăng trưởng cho các doanh nghiệp.
Ông nói thêm rằng "Đây là một dự đoán đã được hỗ trợ bởi dữ liệu năng suất mà chúng ta đang thấy". "Tôi nghĩ rằng nó hoàn toàn có thể và sẽ là một điều tốt".
Cuối cùng, nghiên cứu đưa ra quan điểm rằng AI nên được coi là "một chiến lược tăng trưởng, không chỉ là một chiến lược hiệu quả". Thay vì sử dụng công nghệ để cắt giảm chi phí biên chế, các công ty nên giúp nhân viên của mình thích nghi và làm việc cùng nhau để tạo ra các cơ hội mới, giành được thị trường và nguồn doanh thu mới.
Báo cáo cho biết "Điều quan trọng là phải tránh bẫy tham vọng thấp. Thay vì giới hạn sự tập trung của chúng ta vào việc tự động hóa các công việc của ngày hôm qua, hãy tạo ra các công việc và ngành công nghiệp mới trong tương lai".
“AI, nếu được sử dụng với trí tưởng tượng, có thể tạo ra sự nở rộ của các công việc mới và các mô hình kinh doanh mới. Ví dụ, 2/3 số công việc ở Hoa Kỳ ngày nay không tồn tại vào năm 1940 và nhiều công việc mới này được tạo ra nhờ những tiến bộ trong công nghệ”, báo cáo cho biết thêm.
"Điều khiến mọi người phản ứng trong môi trường này là tốc độ đổi mới công nghệ", Giám đốc AI toàn cầu của PwC, Joe Atkinson chia sẻ với hãng tin CNBC. "Thực tế là đổi mới công nghệ đang diễn ra thực sự, thực sự nhanh chóng. Nó diễn ra với tốc độ mà chúng ta chưa từng thấy trong một đổi mới công nghệ nào trước đây".
"Những gì báo cáo cho thấy, thực tế là AI đang tạo ra việc làm", Atkinson cho biết.
Trên thực tế, cả việc làm và tiền lương đều tăng trong "hầu như mọi" nghề nghiệp tiếp xúc với AI — hoặc những công việc có nhiệm vụ có thể sử dụng công nghệ — bao gồm cả những công việc có thể tự động hóa nhiều nhất, chẳng hạn như nhân viên dịch vụ khách hàng hoặc lập trình viên phần mềm, theo báo cáo AI Jobs Barometer 2025.
“Chúng tôi biết rằng mỗi lần có một cuộc cách mạng công nghiệp, số việc làm được tạo ra nhiều hơn số việc làm bị mất đi. Thách thức là các kỹ năng mà người lao động cần cho những công việc mới có thể khá khác biệt”, Carol Stubbings, giám đốc thương mại toàn cầu của PwC, cho biết trong báo cáo.
“Vì vậy, chúng tôi tin rằng thách thức không phải là sẽ không có việc làm. Mà là người lao động cần phải chuẩn bị để đảm nhận chúng”, Stubbings cho biết.
Báo cáo, phân tích hơn 800 triệu quảng cáo việc làm và hàng nghìn báo cáo tài chính của công ty trên sáu châu lục, đã thách thức 6 hiểu lầm phổ biến về tác động của AI:
1. Năng suất
Hiểu lầm: AI vẫn chưa có tác động đáng kể đến năng suất.
Tuy nhiên, báo cáo phát hiện ra rằng kể từ năm 2022, tăng trưởng năng suất trong các ngành “có vị thế tốt nhất để áp dụng AI” đã tăng gần gấp bốn lần, trong khi giảm nhẹ ở các ngành “ít tiếp xúc nhất” với AI, chẳng hạn như vật lý trị liệu.
Đáng chú ý, các ngành công nghiệp tiếp xúc nhiều nhất với AI, chẳng hạn như xuất bản phần mềm, đã cho thấy mức tăng trưởng doanh thu trên mỗi nhân viên cao gấp ba lần, theo dữ liệu của PwC.
2. Tiền lương
Hiểu lầm: AI có thể tác động tiêu cực đến tiền lương và khả năng thương lượng của người lao động.
Dữ liệu của PwC cho thấy tiền lương của những người lao động có kỹ năng AI trung bình cao hơn 56% so với những người lao động không có những kỹ năng này trong cùng một ngành nghề, tăng từ 25% vào năm ngoái. Ngoài ra, tiền lương đang tăng nhanh gấp đôi trong các ngành công nghiệp tiếp xúc nhiều nhất với AI so với các ngành công nghiệp ít tiếp xúc nhất.
3. Số lượng việc làm
Hiểu lầm: AI có thể dẫn đến việc giảm số lượng việc làm.
Báo cáo phát hiện ra rằng trong khi các ngành nghề tiếp xúc ít hơn với AI đã chứng kiến mức tăng trưởng việc làm mạnh mẽ ở mức 65% từ năm 2019 đến năm 2024, thì mức tăng trưởng vẫn mạnh mẽ — mặc dù chậm hơn — ngay cả trong các ngành nghề tiếp xúc nhiều hơn với công nghệ (38%).
4. Bất bình đẳng
Hiểu lầm: AI có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng về cơ hội và tiền lương cho người lao động.
Trái ngược với nỗi lo rằng AI sẽ làm trầm trọng thêm bất bình đẳng, các phát hiện của báo cáo cho thấy tiền lương và việc làm đang tăng đối với các công việc có thể tăng cường và tự động hóa bằng công nghệ.
Báo cáo lưu ý rằng nhu cầu của người sử dụng lao động đối với các bằng cấp chính thức đang giảm nhanh hơn trong các công việc tiếp xúc với AI, tạo ra nhiều cơ hội hơn "cho hàng triệu người".
5. Kỹ năng
Hiểu lầm: AI có thể "giảm kỹ năng" cho các công việc mà nó tự động hóa.
Báo cáo phát hiện ra rằng thay vào đó, AI có thể làm phong phú thêm các công việc có thể tự động hóa bằng cách giải phóng nhân viên khỏi các nhiệm vụ tẻ nhạt để thực hành các kỹ năng phức tạp hơn và ra quyết định. Ví dụ, theo PwC, nhân viên nhập dữ liệu có thể phát triển thành một vai trò "có giá trị cao hơn" như nhà phân tích dữ liệu.
6. Tự động hóa
Hiểu lầm: AI có thể làm giảm giá trị các công việc mà nó tự động hóa cao.
Dữ liệu cho thấy không chỉ tiền lương tăng đối với các công việc có thể tự động hóa cao mà công nghệ này còn đang định hình lại các công việc này để trở nên "phức tạp và sáng tạo hơn" và cuối cùng là khiến mọi người có giá trị hơn.
Liệu tăng trưởng việc làm "nhẹ nhàng hơn" có hữu ích không?
Nghiên cứu đưa ra một góc nhìn khác: Trong một thế giới mà nhiều quốc gia có dân số trong độ tuổi lao động đang giảm, việc làm chậm lại sự tăng trưởng việc làm trong các ngành nghề tiếp xúc với AI thậm chí có thể "hữu ích" và mang lại lợi ích cho các quốc gia đó.
Atkinson cho biết, sự gia tăng năng suất nhờ AI thực sự có thể tạo ra "hiệu ứng nhân lên" đối với lực lượng lao động hiện có và lấp đầy những khoảng trống mà các công ty có thể không thể lấp đầy nếu không có AI, cũng như sự tăng trưởng cho các doanh nghiệp.
Ông nói thêm rằng "Đây là một dự đoán đã được hỗ trợ bởi dữ liệu năng suất mà chúng ta đang thấy". "Tôi nghĩ rằng nó hoàn toàn có thể và sẽ là một điều tốt".
Cuối cùng, nghiên cứu đưa ra quan điểm rằng AI nên được coi là "một chiến lược tăng trưởng, không chỉ là một chiến lược hiệu quả". Thay vì sử dụng công nghệ để cắt giảm chi phí biên chế, các công ty nên giúp nhân viên của mình thích nghi và làm việc cùng nhau để tạo ra các cơ hội mới, giành được thị trường và nguồn doanh thu mới.
Báo cáo cho biết "Điều quan trọng là phải tránh bẫy tham vọng thấp. Thay vì giới hạn sự tập trung của chúng ta vào việc tự động hóa các công việc của ngày hôm qua, hãy tạo ra các công việc và ngành công nghiệp mới trong tương lai".
“AI, nếu được sử dụng với trí tưởng tượng, có thể tạo ra sự nở rộ của các công việc mới và các mô hình kinh doanh mới. Ví dụ, 2/3 số công việc ở Hoa Kỳ ngày nay không tồn tại vào năm 1940 và nhiều công việc mới này được tạo ra nhờ những tiến bộ trong công nghệ”, báo cáo cho biết thêm.