Có dịp ghé bến cảng Thung Nai lọt thỏm giữa lòng hồ Sông Đà, cách trung tâm TP Hòa Bình khoảng 20km, khách du lịch đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức đặc sản cá nướng trứ danh của người Mường.
Độc đáo cá nướng sông Đà
Sông Đà mạnh mẽ đổ vào lòng hồ thủy điện mênh mông đã trở thành môi trường sống lý tưởng cho cá tôm. Lòng hồ sông Đà có con cá lăng, cá trắm đen, cá măng... nặng hàng chục cân.
Sống trong môi trường tự nhiên, ăn phù du sinh vật trôi theo dòng nước, các loại cá ở lòng hồ sông Đà đặc biệt thơm ngon. Cá thiểu và cá măng là hai loại được săn lùng nhiều hơn cả. Thịt cá chắc, thơm, có vị ngọt, ít mỡ.
Theo tập quán sinh hoạt truyền thống, đồng bào dân tộc Mường ở vùng lòng hồ thường đánh bắt tôm, cá hàng ngày làm thức ăn. Để có tôm cá ăn quanh năm, bà con nghĩ ra cách hun khói và nướng. Từ món ăn dân dã hàng ngày, đồng bào người Mường biến cá nướng than hoa thành đặc sản đãi khách du lịch gần xa.
Vừa thoăn thoắt lật những thanh cá vàng ruộm trên bếp than hoa, chị Bùi Thị Chung (37 tuổi) mưu sinh với nghề nướng cá ở hồ sông Đà, cho biết, để có được món cá thơm ngon, điều kiện đầu tiên phải là cá tươi. Sau khi rửa, cá được ngâm trong nước muối cho tự sạch ruột. Tiếp đến là xát muối quanh thân rồi kẹp nướng. Cá được kẹp bằng những thanh tre tươi, nướng trên than hồng, chỉ cần đặt cá lên bếp than vài phút là đã có thể nghe tiếng cá xèo xèo và mùi thơm dậy lên.
“Công đoạn nướng cá không lâu nhưng vất vả nhất là đi lấy củi, chặt tre vì phải lên rừng mới kiếm được”, chị Chung cho biết thêm.
Cũng có người làm theo cách khác. Những con cá da bạc lấp lánh trong nước được mang lên làm sạch, kẹp trong những thanh tre nhỏ, để ráo nước rồi đem phơi nắng cho se lại.
Ngay từ bến thuyền, du khách sẽ thấy những giàn tre phơi cá xếp thành hàng dài, trên đó là những con cá đang săn lại, vảy vàng ánh lên. Vào mùa Hè nắng gắt, thường chỉ qua buổi trưa đã có thể mang cá đi nướng. Những mùa ít nắng như cuối Thu hay mùa Đông, người dân phải phơi 2 - 3 ngày mới được mẻ cá, có khi đợi cá khô theo gió heo may.
Bà Bùi Thị Nhiện (53 tuổi), người phụ nữ đã bán cá nướng gần 30 năm ở Hòa Bình, còn cầu kỳ tẩm ướp các loại gia vị lấy ngay từ vườn nhà như gừng, sả, riềng, hành, hạt dổi...
Bà Nhiện tâm sự: “Khi nướng phải luôn tay quạt than và lật cá để không bị cháy cạnh hoặc ám nhiều khói sẽ mất mùi thơm tự nhiên. Dùng nẹp tre để tạo thành kẹp, với cá thiểu, cá măng, cá nheo nhỏ, mỗi kẹp chừng 8 - 10 con tùy theo kích cỡ. Với những loại cá lớn như trắm, chép, lăng..., mỗi kẹp chỉ một con. Có người lại dùng que tre tươi xiên cá thành từng xiên, mỗi xiên khoảng vài con”.
Dừng nghỉ dọc đường tham quan hồ sông Đà, du khách có thể ngồi quanh bếp than, đợi những con cá nóng hổi vừa nướng xong còn nghi ngút khói được rút ra. Người bán hàng sẽ xẻ cá thành miếng nhỏ rồi chấm thêm chút muối ớt hoặc muối hạt dổi.
Mời khách thưởng thức đúng điệu đặc sản xứ Mường Hòa Bình, người dân sẽ bày trên lá chuối xanh để cá giữ được vị thơm đặc trưng. Thịt cá nướng thơm nức, ăn kèm với lá sấu non, lá lốt, hay lá đinh lăng và chấm muối ớt. Cách ăn giản dị như vậy nhưng vẫn có nét rất riêng của đặc sản vùng này. Hương thơm lừng của thịt cá tươi, vị mặn mòi của muối quyện với hương tre thoang thoảng khiến du khách dù chỉ ăn một lần cũng sẽ nhớ mãi.
Nếu khách đặt mua về, người dân sẽ bọc những con cá trong lá chuối, sau đó mới lót ngoài bằng lớp giấy bạc hay giấy báo. Để cá khỏi “mất ngon”, khách mua về làm quà phải ăn ngay trong ngày.
Tùy sở thích của mỗi người mà chọn mua một hoặc nhiều xiên ăn cho đã, cho thấm thía cái vị cá của sông Đà. Giá một xiên cá thiểu khoảng 30.000 đồng. Còn cá trơn, cá lăng tùy trọng lượng, giá khoảng 150.000 đồng hoặc hơn.
Chị Nguyễn Thị Huyền Trang (29 tuổi), một du khách chia sẻ: “Hầu hết mọi người đều dừng lại trước những hàng cá nướng khi du lịch lòng hồ. Đó không chỉ là sự thích thú khi chiêm ngưỡng một nét văn hóa của người Mường, mà còn được thưởng thức một đặc sản dân dã, đậm đà hương vị của núi rừng Tây Bắc”.
Độc đáo cá nướng sông Đà
Sông Đà mạnh mẽ đổ vào lòng hồ thủy điện mênh mông đã trở thành môi trường sống lý tưởng cho cá tôm. Lòng hồ sông Đà có con cá lăng, cá trắm đen, cá măng... nặng hàng chục cân.
Sống trong môi trường tự nhiên, ăn phù du sinh vật trôi theo dòng nước, các loại cá ở lòng hồ sông Đà đặc biệt thơm ngon. Cá thiểu và cá măng là hai loại được săn lùng nhiều hơn cả. Thịt cá chắc, thơm, có vị ngọt, ít mỡ.
Theo tập quán sinh hoạt truyền thống, đồng bào dân tộc Mường ở vùng lòng hồ thường đánh bắt tôm, cá hàng ngày làm thức ăn. Để có tôm cá ăn quanh năm, bà con nghĩ ra cách hun khói và nướng. Từ món ăn dân dã hàng ngày, đồng bào người Mường biến cá nướng than hoa thành đặc sản đãi khách du lịch gần xa.
Vừa thoăn thoắt lật những thanh cá vàng ruộm trên bếp than hoa, chị Bùi Thị Chung (37 tuổi) mưu sinh với nghề nướng cá ở hồ sông Đà, cho biết, để có được món cá thơm ngon, điều kiện đầu tiên phải là cá tươi. Sau khi rửa, cá được ngâm trong nước muối cho tự sạch ruột. Tiếp đến là xát muối quanh thân rồi kẹp nướng. Cá được kẹp bằng những thanh tre tươi, nướng trên than hồng, chỉ cần đặt cá lên bếp than vài phút là đã có thể nghe tiếng cá xèo xèo và mùi thơm dậy lên.
“Công đoạn nướng cá không lâu nhưng vất vả nhất là đi lấy củi, chặt tre vì phải lên rừng mới kiếm được”, chị Chung cho biết thêm.
Cũng có người làm theo cách khác. Những con cá da bạc lấp lánh trong nước được mang lên làm sạch, kẹp trong những thanh tre nhỏ, để ráo nước rồi đem phơi nắng cho se lại.
Ngay từ bến thuyền, du khách sẽ thấy những giàn tre phơi cá xếp thành hàng dài, trên đó là những con cá đang săn lại, vảy vàng ánh lên. Vào mùa Hè nắng gắt, thường chỉ qua buổi trưa đã có thể mang cá đi nướng. Những mùa ít nắng như cuối Thu hay mùa Đông, người dân phải phơi 2 - 3 ngày mới được mẻ cá, có khi đợi cá khô theo gió heo may.
Bà Bùi Thị Nhiện (53 tuổi), người phụ nữ đã bán cá nướng gần 30 năm ở Hòa Bình, còn cầu kỳ tẩm ướp các loại gia vị lấy ngay từ vườn nhà như gừng, sả, riềng, hành, hạt dổi...
Bà Nhiện tâm sự: “Khi nướng phải luôn tay quạt than và lật cá để không bị cháy cạnh hoặc ám nhiều khói sẽ mất mùi thơm tự nhiên. Dùng nẹp tre để tạo thành kẹp, với cá thiểu, cá măng, cá nheo nhỏ, mỗi kẹp chừng 8 - 10 con tùy theo kích cỡ. Với những loại cá lớn như trắm, chép, lăng..., mỗi kẹp chỉ một con. Có người lại dùng que tre tươi xiên cá thành từng xiên, mỗi xiên khoảng vài con”.
Dừng nghỉ dọc đường tham quan hồ sông Đà, du khách có thể ngồi quanh bếp than, đợi những con cá nóng hổi vừa nướng xong còn nghi ngút khói được rút ra. Người bán hàng sẽ xẻ cá thành miếng nhỏ rồi chấm thêm chút muối ớt hoặc muối hạt dổi.
Mời khách thưởng thức đúng điệu đặc sản xứ Mường Hòa Bình, người dân sẽ bày trên lá chuối xanh để cá giữ được vị thơm đặc trưng. Thịt cá nướng thơm nức, ăn kèm với lá sấu non, lá lốt, hay lá đinh lăng và chấm muối ớt. Cách ăn giản dị như vậy nhưng vẫn có nét rất riêng của đặc sản vùng này. Hương thơm lừng của thịt cá tươi, vị mặn mòi của muối quyện với hương tre thoang thoảng khiến du khách dù chỉ ăn một lần cũng sẽ nhớ mãi.
Nếu khách đặt mua về, người dân sẽ bọc những con cá trong lá chuối, sau đó mới lót ngoài bằng lớp giấy bạc hay giấy báo. Để cá khỏi “mất ngon”, khách mua về làm quà phải ăn ngay trong ngày.
Tùy sở thích của mỗi người mà chọn mua một hoặc nhiều xiên ăn cho đã, cho thấm thía cái vị cá của sông Đà. Giá một xiên cá thiểu khoảng 30.000 đồng. Còn cá trơn, cá lăng tùy trọng lượng, giá khoảng 150.000 đồng hoặc hơn.
Chị Nguyễn Thị Huyền Trang (29 tuổi), một du khách chia sẻ: “Hầu hết mọi người đều dừng lại trước những hàng cá nướng khi du lịch lòng hồ. Đó không chỉ là sự thích thú khi chiêm ngưỡng một nét văn hóa của người Mường, mà còn được thưởng thức một đặc sản dân dã, đậm đà hương vị của núi rừng Tây Bắc”.