Nguyễn May
Well-known member
Thay vì đầu tư vườn hoa, rau, nhiều người hiện nay chi hàng trăm triệu đồng làm vườn thiền tại nhà để tìm lại sự tĩnh tâm giữa lòng phố thị.
Vườn thiền, hay còn gọi là vườn Zen, chịu ảnh hưởng của phong cách Thiền tông. Về cơ bản, vườn được tạo ra từ đá, cát, sỏi để mô tả cuộc sống và thiên nhiên. Vườn thiền chú trọng vẻ đẹp của sự yên tĩnh và nguyên sơ từ cảnh vật.
Vũ Hà Ty (Thành phố Quảng Ngãi) lựa chọn xây vườn thiền cạnh bên phòng trà để tạo không gian an yên, thoải mái lúc ngồi thiền. Ty cho biết cô và chồng đã tự tìm hiểu kiến thức cơ bản về vườn nhà, cảnh quan, khô... và phân chia bố cục sao cho giữ được đặc trưng vườn thiền Nhật nhưng vẫn phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Vườn thiền của Ty nổi bật với các viên sỏi và đá được xếp thành những đường nét uốn lượn, tạo cảm giác thanh thoát. Các tảng đá được sắp một cách tự nhiên, có khi xếp chồng lên nhau hoặc trải theo những đường cong mềm mại. Cách sắp đá cũng phản ánh triết lý thiền. Ty cho biết, khi xếp chồng các tảng lên nhau, viên nhỏ dựa vào đá lớn sẽ biểu trưng cho sự tương trợ, tương thuộc giữa các sự vật trong vũ trụ.
Những yếu tố khác như ống tre nước, cây, tiểu cảnh hồ, tượng đồng... được sắp đặt hài hòa với tổng thể vườn. Ngoài ra, vườn Zen này còn có thêm tinh thể đá Thạch Anh, chuông xoay Himalaya và chuông gió để tạo ra môi trường thiền định của riêng gia chủ. Chi phí xây dựng phòng thưởng trà và vườn thiền khoảng 350 triệu đồng, riêng vườn thiền là 120 triệu.
"Cuối ngày, khi ra vườn ngắm nhìn và chăm sóc từng góc nhỏ, trải nghiệm không gian vườn thiền giúp tôi đạt được sự cân bằng, hài hòa cho cả cơ thể lẫn tinh thần", Ty chia sẻ.
Vườn thiền là nơi gia đình chị Ty lắng dịu lo âu và căng thẳng sau một ngày làm việc. Ảnh: Vũ Hà Ty
Sau những bộn bề cuộc sống nơi thị thành, áp lực trong công việc, Nguyễn Quang (Hà Nội) chọn cách ngồi đối diện với không gian vườn tĩnh, ít đồ vật, ít cây cối. Theo anh, khi nhìn một khu vườn tối giản về vật liệu, màu sắc, nội tâm sẽ tĩnh lại. Tinh thần càng rối thì không gian xung quanh càng nên thoáng đãng để cân bằng.
Khu vườn hơn 10 m2 của Quang tối giản với nền sỏi, ang nước, thảm rêu và một số cây như tùng, cúc, trúc. Bên dưới lớp sỏi là hệ thống thoát nước, ngăn cho nước mưa không tràn vào nhà gây ngập. Vườn lót thêm vải địa kỹ thuật để ngăn giun đào đất chui lên và cỏ mọc ở khu vực có sỏi. Tổng chi phí cho vườn là 15 triệu đồng, trong đó 7 triệu là tiền thuê thợ, mua vật tư phần cứng, 8 triệu cho phần sỏi, cây, đèn và ang nước.
Quang cho biết việc gắn bó với kiến trúc vườn thiền đòi hỏi gia chủ phải biết khống chế nhu cầu của mình. Nhiều người có xu hướng lấp đầy vườn bằng tượng, cây cối, hoa lá... khiến khu vườn mất đi độ tĩnh tại ban đầu. Không gian thiền định lúc này trở thành nơi chứa đồ, không phát huy được tác dụng của vườn.
"Công việc của tôi khá bận, hay đi công tác, không có thời gian chăm cây, dọn dẹp vườn tược, nên vườn thiền rất phù hợp để tôi tận hưởng", Quang nói.
Vườn thiền không tốn nhiều công chăm sóc nhưng vẫn đem tới mảng xanh cho căn nhà. Ảnh: Nguyễn Quang.
Diễn viên Việt Trinh cũng dành ra 6 tháng để làm vườn thiền rộng 100 m2 tại nhà mới ở Bình Dương. Chia sẻ với VnExpress mới đây, Việt Trinh cho biết sau dịch Covid-19 và khi giải nghệ, cô nhận thấy mình cần bớt những điều bon chen trong cuộc sống. Cô mong muốn căn nhà sẽ là nơi tĩnh lặng để trở về với chính bản thân và sống trong ký ức đẹp ngày còn hoạt động nghệ thuật.
Điểm đặc biệt ở vườn thiền này chính là những tảng đá lớn khắc tên những bộ phim làm nên tên tuổi nữ diễn viên như "Người đẹp Tây Đô", "Ngọc trong đá", "Trở về"... Các không gian chức năng như phòng ngủ, phòng khách... được thiết kế mở, lắp kính để gia chủ ngắm vườn thiền.
Vườn thiền của Việt Trinh. Ảnh: Hoàng Thanh
Những năm qua, trường phái kiến trúc "chữa lành" đã phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc... nhằm bảo vệ sức khỏe tinh thần của con người. Ở Việt Nam, từ sau đại dịch, việc an dưỡng tâm hồn càng được chú trọng, nhiều khu đô thị cao cấp còn tích hợp tiện ích vườn thiền, tắm osen... để thu hút khách.
Ông Nguyễn Văn Hiệu, đại diện Công ty thiết kế cảnh quan Zions Landscapes, cho hay năm nay, số gia chủ lựa chọn xây vườn thiền trong nhà phố tăng mạnh ở cả khu vực Hà Nội và TP HCM, phần lớn là phân khúc khách hàng cao cấp.
Còn theo ông Phạm Văn Bính (kiến trúc sư tại Cảnh quan sân vườn Sài Gòn), từ sau đại dịch, nhiều gia chủ chọn xây vườn thiền với mong muốn có một nơi trong nhà để phục hồi năng lượng, an dưỡng tinh thần.
Theo ông Bính, vườn thiền có đặc trưng cơ bản là "trong động có tĩnh, trong tĩnh có động", ví dụ như những viên sỏi (tĩnh) sẽ được tạo hình thành dòng nước (động). Các chi tiết trong vườn đều chứa đựng triết lý thiền. Điều quan trọng là phải bố trí các chi tiết này để thể hiện được một cảnh quan lớn đủ ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa và thổ.
Đơn giản là trải cát và xếp sỏi cũng có thể tạo nên một vườn thiền. Cát tượng trưng cho thác nước đổ xuống núi, tảng đá đại diện cho núi, cây hoặc động vật. Sự thô mộc từ vật liệu thiên nhiên sẽ kích thích trí tưởng tượng của người nhìn, tạo nên sự độc đáo cho vườn Zen.
Vườn thiền ở Việt Nam có sự thay đổi trong kết cấu và vật tư so với nguyên bản vườn thiền Nhật, chủ yếu để phù hợp với kiến trúc và khí hậu nước ta. Chẳng hạn, nhiều vườn đổi cây tùng Nhật thành bách, lá kim, tùng bản địa... để dễ chăm sóc và thích nghi với thời tiết nhiệt đới, hay thay vì dùng sỏi Nhật nhập khẩu thì có thể dùng sỏi, đá ở địa phương.
"Không phải không làm được vườn thiền chuẩn Nhật, nhưng khi thiết kế, có những tiểu tiết cần tuân theo môi trường và điều kiện vật chất nơi đặt vườn. Có như vậy, vườn mới hỗ trợ và đồng hành với gia chủ lâu dài", ông Bính nói.
Vườn thiền Zen là "ốc đảo" thư giãn cho gia chủ. Ảnh: Zions Landscapes
Đồng tình với ông Bính, ông Nguyễn Văn Hiệu, đại diện công ty thiết kế cảnh quan Zions Landscapes, cho biết khi du nhập vào Việt Nam, các yếu tố và thiết kế của vườn thiền Nhật Bản được điều chỉnh để phù hợp với không gian nhà ở và phong cách sống hiện đại.
Theo ông, vườn thiền chiếm từ 10-50 m2 tùy vào diện tích tổng thể của nhà. Hiện, vườn thiền còn được đặt trong nhà ở các khu vực như sân trong, gầm cầu thang, giếng trời... Nhiều gia chủ ở nhà phố, nhà chung cư cũng chọn cách xây vườn thiền ở ban công.
Chi phí cho một vườn thiền dao động từ 50-200 triệu đồng, tùy vào mức độ đầu tư của gia chủ vào các vật liệu. Chẳng hạn, nếu chủ nhà đầu tư vào đá xanh Nhật Bản cho vườn, mức giá dao động 20-30 triệu một tấn, hay cây tùng Nhật Bản có giá lên tới 200 triệu đồng.
Theo ông Hiệu, vườn thiền có thể không phù hợp với những ai yêu thích sự rực rỡ và phong phú trong thiết kế cảnh quan, bởi nó thiếu sự đa dạng về màu sắc và loại cây cối. Để tận hưởng tối đa lợi ích của vườn thiền, gia chủ cần có kiến thức, sự quan tâm đến thiền và tĩnh lặng. Đa phần những gia chủ trên 30 tuổi, làm việc trong môi trường căng thẳng, cần không gian yên bình sẽ ưa chuộng kiến trúc này, ông Hiệu bổ sung.
Trước khi bắt tay vào làm vườn thiền, đại diện Zions Landscapes cho rằng gia chủ nên xác định rõ mục đích sử dụng và nhu cầu cụ thể của gia đình. "Vườn thiền cần không gian yên tĩnh, có thể không phù hợp với những ngôi nhà nằm ở khu vực ồn ào hoặc những gia đình có trẻ nhỏ", ông Hiệu nói.
Trong khi đó, ông Bính cho rằng, cần quan tâm đến yếu tố phong thủy khi làm vườn thiền. Vị trí đặt vườn, hướng vườn và hướng các yếu tố trong vườn cần đảm bảo mang lại sự cân bằng và may mắn cho gia đình, hợp với tuổi gia chủ.
Anh Nguyễn Quang thì đúc kết, "phải cân nhắc yếu tố kỹ thuật trước khi xem xét thẩm mỹ. Gia chủ nên tìm 1 đội thợ chuyên về làm vườn để đảm bảo hệ thống thoát nước, chạy điện... an toàn".
Vườn thiền, hay còn gọi là vườn Zen, chịu ảnh hưởng của phong cách Thiền tông. Về cơ bản, vườn được tạo ra từ đá, cát, sỏi để mô tả cuộc sống và thiên nhiên. Vườn thiền chú trọng vẻ đẹp của sự yên tĩnh và nguyên sơ từ cảnh vật.
Vũ Hà Ty (Thành phố Quảng Ngãi) lựa chọn xây vườn thiền cạnh bên phòng trà để tạo không gian an yên, thoải mái lúc ngồi thiền. Ty cho biết cô và chồng đã tự tìm hiểu kiến thức cơ bản về vườn nhà, cảnh quan, khô... và phân chia bố cục sao cho giữ được đặc trưng vườn thiền Nhật nhưng vẫn phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Vườn thiền của Ty nổi bật với các viên sỏi và đá được xếp thành những đường nét uốn lượn, tạo cảm giác thanh thoát. Các tảng đá được sắp một cách tự nhiên, có khi xếp chồng lên nhau hoặc trải theo những đường cong mềm mại. Cách sắp đá cũng phản ánh triết lý thiền. Ty cho biết, khi xếp chồng các tảng lên nhau, viên nhỏ dựa vào đá lớn sẽ biểu trưng cho sự tương trợ, tương thuộc giữa các sự vật trong vũ trụ.
Những yếu tố khác như ống tre nước, cây, tiểu cảnh hồ, tượng đồng... được sắp đặt hài hòa với tổng thể vườn. Ngoài ra, vườn Zen này còn có thêm tinh thể đá Thạch Anh, chuông xoay Himalaya và chuông gió để tạo ra môi trường thiền định của riêng gia chủ. Chi phí xây dựng phòng thưởng trà và vườn thiền khoảng 350 triệu đồng, riêng vườn thiền là 120 triệu.
"Cuối ngày, khi ra vườn ngắm nhìn và chăm sóc từng góc nhỏ, trải nghiệm không gian vườn thiền giúp tôi đạt được sự cân bằng, hài hòa cho cả cơ thể lẫn tinh thần", Ty chia sẻ.
Vườn thiền là nơi gia đình chị Ty lắng dịu lo âu và căng thẳng sau một ngày làm việc. Ảnh: Vũ Hà Ty
Sau những bộn bề cuộc sống nơi thị thành, áp lực trong công việc, Nguyễn Quang (Hà Nội) chọn cách ngồi đối diện với không gian vườn tĩnh, ít đồ vật, ít cây cối. Theo anh, khi nhìn một khu vườn tối giản về vật liệu, màu sắc, nội tâm sẽ tĩnh lại. Tinh thần càng rối thì không gian xung quanh càng nên thoáng đãng để cân bằng.
Khu vườn hơn 10 m2 của Quang tối giản với nền sỏi, ang nước, thảm rêu và một số cây như tùng, cúc, trúc. Bên dưới lớp sỏi là hệ thống thoát nước, ngăn cho nước mưa không tràn vào nhà gây ngập. Vườn lót thêm vải địa kỹ thuật để ngăn giun đào đất chui lên và cỏ mọc ở khu vực có sỏi. Tổng chi phí cho vườn là 15 triệu đồng, trong đó 7 triệu là tiền thuê thợ, mua vật tư phần cứng, 8 triệu cho phần sỏi, cây, đèn và ang nước.
Quang cho biết việc gắn bó với kiến trúc vườn thiền đòi hỏi gia chủ phải biết khống chế nhu cầu của mình. Nhiều người có xu hướng lấp đầy vườn bằng tượng, cây cối, hoa lá... khiến khu vườn mất đi độ tĩnh tại ban đầu. Không gian thiền định lúc này trở thành nơi chứa đồ, không phát huy được tác dụng của vườn.
"Công việc của tôi khá bận, hay đi công tác, không có thời gian chăm cây, dọn dẹp vườn tược, nên vườn thiền rất phù hợp để tôi tận hưởng", Quang nói.
Vườn thiền không tốn nhiều công chăm sóc nhưng vẫn đem tới mảng xanh cho căn nhà. Ảnh: Nguyễn Quang.
Diễn viên Việt Trinh cũng dành ra 6 tháng để làm vườn thiền rộng 100 m2 tại nhà mới ở Bình Dương. Chia sẻ với VnExpress mới đây, Việt Trinh cho biết sau dịch Covid-19 và khi giải nghệ, cô nhận thấy mình cần bớt những điều bon chen trong cuộc sống. Cô mong muốn căn nhà sẽ là nơi tĩnh lặng để trở về với chính bản thân và sống trong ký ức đẹp ngày còn hoạt động nghệ thuật.
Điểm đặc biệt ở vườn thiền này chính là những tảng đá lớn khắc tên những bộ phim làm nên tên tuổi nữ diễn viên như "Người đẹp Tây Đô", "Ngọc trong đá", "Trở về"... Các không gian chức năng như phòng ngủ, phòng khách... được thiết kế mở, lắp kính để gia chủ ngắm vườn thiền.
Vườn thiền của Việt Trinh. Ảnh: Hoàng Thanh
Những năm qua, trường phái kiến trúc "chữa lành" đã phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc... nhằm bảo vệ sức khỏe tinh thần của con người. Ở Việt Nam, từ sau đại dịch, việc an dưỡng tâm hồn càng được chú trọng, nhiều khu đô thị cao cấp còn tích hợp tiện ích vườn thiền, tắm osen... để thu hút khách.
Ông Nguyễn Văn Hiệu, đại diện Công ty thiết kế cảnh quan Zions Landscapes, cho hay năm nay, số gia chủ lựa chọn xây vườn thiền trong nhà phố tăng mạnh ở cả khu vực Hà Nội và TP HCM, phần lớn là phân khúc khách hàng cao cấp.
Còn theo ông Phạm Văn Bính (kiến trúc sư tại Cảnh quan sân vườn Sài Gòn), từ sau đại dịch, nhiều gia chủ chọn xây vườn thiền với mong muốn có một nơi trong nhà để phục hồi năng lượng, an dưỡng tinh thần.
Theo ông Bính, vườn thiền có đặc trưng cơ bản là "trong động có tĩnh, trong tĩnh có động", ví dụ như những viên sỏi (tĩnh) sẽ được tạo hình thành dòng nước (động). Các chi tiết trong vườn đều chứa đựng triết lý thiền. Điều quan trọng là phải bố trí các chi tiết này để thể hiện được một cảnh quan lớn đủ ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa và thổ.
Đơn giản là trải cát và xếp sỏi cũng có thể tạo nên một vườn thiền. Cát tượng trưng cho thác nước đổ xuống núi, tảng đá đại diện cho núi, cây hoặc động vật. Sự thô mộc từ vật liệu thiên nhiên sẽ kích thích trí tưởng tượng của người nhìn, tạo nên sự độc đáo cho vườn Zen.
Vườn thiền ở Việt Nam có sự thay đổi trong kết cấu và vật tư so với nguyên bản vườn thiền Nhật, chủ yếu để phù hợp với kiến trúc và khí hậu nước ta. Chẳng hạn, nhiều vườn đổi cây tùng Nhật thành bách, lá kim, tùng bản địa... để dễ chăm sóc và thích nghi với thời tiết nhiệt đới, hay thay vì dùng sỏi Nhật nhập khẩu thì có thể dùng sỏi, đá ở địa phương.
"Không phải không làm được vườn thiền chuẩn Nhật, nhưng khi thiết kế, có những tiểu tiết cần tuân theo môi trường và điều kiện vật chất nơi đặt vườn. Có như vậy, vườn mới hỗ trợ và đồng hành với gia chủ lâu dài", ông Bính nói.
Vườn thiền Zen là "ốc đảo" thư giãn cho gia chủ. Ảnh: Zions Landscapes
Đồng tình với ông Bính, ông Nguyễn Văn Hiệu, đại diện công ty thiết kế cảnh quan Zions Landscapes, cho biết khi du nhập vào Việt Nam, các yếu tố và thiết kế của vườn thiền Nhật Bản được điều chỉnh để phù hợp với không gian nhà ở và phong cách sống hiện đại.
Theo ông, vườn thiền chiếm từ 10-50 m2 tùy vào diện tích tổng thể của nhà. Hiện, vườn thiền còn được đặt trong nhà ở các khu vực như sân trong, gầm cầu thang, giếng trời... Nhiều gia chủ ở nhà phố, nhà chung cư cũng chọn cách xây vườn thiền ở ban công.
Chi phí cho một vườn thiền dao động từ 50-200 triệu đồng, tùy vào mức độ đầu tư của gia chủ vào các vật liệu. Chẳng hạn, nếu chủ nhà đầu tư vào đá xanh Nhật Bản cho vườn, mức giá dao động 20-30 triệu một tấn, hay cây tùng Nhật Bản có giá lên tới 200 triệu đồng.
Theo ông Hiệu, vườn thiền có thể không phù hợp với những ai yêu thích sự rực rỡ và phong phú trong thiết kế cảnh quan, bởi nó thiếu sự đa dạng về màu sắc và loại cây cối. Để tận hưởng tối đa lợi ích của vườn thiền, gia chủ cần có kiến thức, sự quan tâm đến thiền và tĩnh lặng. Đa phần những gia chủ trên 30 tuổi, làm việc trong môi trường căng thẳng, cần không gian yên bình sẽ ưa chuộng kiến trúc này, ông Hiệu bổ sung.
Trước khi bắt tay vào làm vườn thiền, đại diện Zions Landscapes cho rằng gia chủ nên xác định rõ mục đích sử dụng và nhu cầu cụ thể của gia đình. "Vườn thiền cần không gian yên tĩnh, có thể không phù hợp với những ngôi nhà nằm ở khu vực ồn ào hoặc những gia đình có trẻ nhỏ", ông Hiệu nói.
Trong khi đó, ông Bính cho rằng, cần quan tâm đến yếu tố phong thủy khi làm vườn thiền. Vị trí đặt vườn, hướng vườn và hướng các yếu tố trong vườn cần đảm bảo mang lại sự cân bằng và may mắn cho gia đình, hợp với tuổi gia chủ.
Anh Nguyễn Quang thì đúc kết, "phải cân nhắc yếu tố kỹ thuật trước khi xem xét thẩm mỹ. Gia chủ nên tìm 1 đội thợ chuyên về làm vườn để đảm bảo hệ thống thoát nước, chạy điện... an toàn".