Trần Trung Hậu
Moderator
Ngôi vương du lịch của Thái Lan lung lay
Xung đột biên giới, đồng nội tệ mạnh cùng sự cạnh tranh từ Malaysia và Việt Nam đang đe dọa vị thế quán quân hút khách quốc tế của Thái Lan.
Khi cửa sổ rung lên bởi những tiếng nổ vọng từ xa, Brian du khách Anh, trằn trọc trong căn phòng khách sạn ở tỉnh phía đông Trat, chờ lệnh giới nghiêm anh không hề biết trước đó.
Tiếng pháo vọng lại từ bên kia biên giới Campuchia khiến giấc mơ đặt chân tới đảo Koh Kood của anh dường như tan biến trong bóng tối. Cảnh sát nói với Brian mọi con đường đã bị đóng và anh phải tìm chỗ nghỉ qua đêm.
Sáng sớm hôm sau, anh lên tàu cao tốc hướng về Koh Kood, một trong những hòn đảo ở cực đông Thái Lan, cách Campuchia khoảng 40 km. Những lo lắng trước đó nhanh chóng bị lãng quên giữa khung cảnh yên bình như bưu thiếp với bãi cát trắng mịn và làn nước xanh ngọc.
Tình nguyện viên đang dập tắt đám cháy tại ngôi nhà quân đội Thái Lan cho biết đã bị trúng đạn pháo của Campuchia ở tỉnh Sisaket, ngày 14/12. Ảnh: AP
Các cuộc giao tranh với Campuchia bùng phát trở lại trong tháng này, xảy ra đúng vào dịp cao điểm du lịch. Tình hình Thái Lan - Campuchia tiếp tục là vết sẹo trên hình ảnh một quốc gia nơi du lịch chiếm gần một phần tám nền kinh tế và nuôi sống hàng triệu người.
Vào ngày 19/12, Công Airports of Thailand Plc (AoT), đơn vị vận hành các sân bay chính tại Thái Lan, bác bỏ cảnh báo do Đại sứ quán Campuchia tại Pháp đưa ra về việc khách nối chuyến đến Campuchia bị gây khó dễ tại Thái Lan. Theo Theo AoT, họ chưa từng nhắm riêng vào các hành khách đi Campuchia để tiến hành thẩm vấn gắt gao hay kiểm tra hành lý nghiêm ngặt và khẳng định mọi quy trình tại sân bay đều được áp dụng thống nhất theo tiêu chuẩn an ninh chung. Giới quan sát cho rằng đây là động thái mới của Thái Lan trong việc lấy lại hình ảnh và danh tiếng về "thiên đường du lịch" với khách quốc tế.
Theo số liệu chính thức của chính phủ, từ tháng 1 đến đầu tháng 12, Thái Lan đón hơn 30 triệu lượt khách quốc tế, vào nhóm điểm đến hàng đầu thế giới, dù giảm khoảng 7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nhiều khuyến cáo du lịch từ các chính phủ trên thế giới kêu gọi du khách tránh các khu vực gần biên giới Thái Lan - Campuchia. Trong khi Tổng cục Du lịch Thái Lan (TAT) khẳng định bạo lực hầu như không tác động, các nguồn tin trong ngành cho rằng sự lạc quan của chính phủ che giấu những lo ngại sâu xa hơn.
"Tại các điểm đến du lịch chính hiện chưa ghi nhận hủy tour", ông Nithee Seeprae, một quan chức du lịch Thái Lan, nói với báo giới hôm 17/12 và khẳng định du khách quốc tế vẫn tiếp tục đi lại như bình thường.
Máy bay bay qua thành phố Chiang Mai, tỉnh Chiang Mai, miền Bắc Thái Lan, hồi tháng 11. Ảnh: Reuters
Thông điệp tích cực này đối lập với một năm du lịch đầy sóng gió, từ các mức thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump, được giới phân tích cho là làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, đến những câu chuyện rúng động về lừa đảo công nghệ ở châu Á khiến du khách nhiều nước e ngại. Đồng baht tăng hơn 8% trong năm nay càng làm nhu cầu du lịch suy yếu, "bào mòn" danh tiếng lâu nay của Thái Lan như một điểm nghỉ dưỡng giá phải chăng. Bất ổn chính trị cũng góp phần khiến ngôi vương du lịch của Thái Lan lung lay khi trong hai năm, đất nước này đã liên tục thay đổi thủ tướng.
Dù vậy, ngành du lịch Thái vẫn có những điểm sáng. Tuần trước, chính phủ công bố cột mốc mới khi nước này đón kỷ lục 10 triệu lượt khách ở thị trường đường xa. Chính phủ đánh giá cao thị trường này vì tệp khách lưu trú lâu hơn, chi tiêu nhiều hơn, phần nào bù đắp cho sự sụt giảm của dòng khách trong khu vực.
Tuy nhiên, đà chững lại của du lịch Thái Lan đã gây áp lực nặng nề lên nền kinh tế nói chung. Ngân hàng Trung ương Thái Lan dự báo tăng trưởng giảm xuống 2,2% trong năm nay và 1,5% vào năm tới, thuộc nhóm thấp nhất trong nhiều thập kỷ, khi quá trình phục hồi hậu đại dịch chật vật để theo kịp các đối thủ trong khu vực.
Ở bên kia biên giới, ngành du lịch Malaysia tăng trưởng ấn tượng. Theo hồ sơ trình quốc hội ngày 8/10 của Bộ Du lịch Malaysia, lượng khách quốc tế tăng 14,5% so với cùng kỳ, đạt 28,24 triệu lượt trong 8 tháng đầu năm 2025, vượt mức cả năm 2024 và thời kỳ trước đại dịch 2019. Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia cho biết đặt mục tiêu 47 triệu lượt khách vào năm 2026, con số có thể giúp nước này vượt Thái Lan về tổng lượng khách.
Du khách đi dạo tại khu phố Tàu ở Bangkok hồi tháng 5. Ảnh: Reuters
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đón kỷ lục 20 triệu lượt khách trong năm 2025. Theo các chuyên gia du lịch quốc tế, mức giá cạnh tranh cùng hạ tầng ngày càng cải thiện của Việt Nam đang trở thành "nam châm" hút khách, dù nhiều tỉnh thành miền Trung, Nam Trung Bộ hứng chịu đợt lũ lụt nghiêm trọng vào tháng 11.
Với những người Thái sống dựa vào du lịch, biến động năm nay rất rõ rệt. Nhiều người vẫn giữ tinh thần lạc quan cũng như thận trọng về những ngày tươi sáng hơn phía trước.
Trên đảo Koh Samui, một trong những hòn đảo được ghé thăm nhiều nhất châu Á, Warakorn Suksom, 32 tuổi, đang chuẩn bị tiếp quản công việc kinh doanh của cha mình, công ty Mr Tu Fishing & Speed Boat Samui. Anh kỳ vọng lượng khách năm tới ổn định hơn nhờ các đối tác cũ vẫn quay lại đều đặn.
Anh cũng gửi niềm tin theo cách truyền thống. Vào ngày đầu năm mới, Warakorn dự định thực hiện nghi lễ dâng lễ vật lên Mae Ya Nang, nữ thần biển, bằng cách trang hoàng đội tàu với gà nguyên con, trái cây và các món tráng miệng, như một phong tục thường niên.
Koh Samui, hòn đảo từng xuất hiện trong loạt phim ăn khách White Lotus của HBO hồi đầu năm, từ lâu được biết đến là điểm đến thu hút nhóm du khách có mức chi tiêu cao, phần lớn nhờ sân bay tư nhân với số chuyến bay hạn chế và giá vé đắt đỏ.
Anh cho biết trước đây, khách chủ yếu là người Trung Quốc, giờ hòn đảo đón rất nhiều du khách Ấn Độ và Israel. Các nhóm khách mới này thường chi tiêu nhiều hơn, dù nhìn chung "mọi người ở khắp nơi đều đang cẩn trọng hơn với tiền bạc vì kinh tế toàn cầu và đồng baht mạnh", anh nói.
Một thách thức khác đang phủ bóng lên ngành du lịch là sự gia tăng của các doanh nghiệp du lịch do người nước ngoài điều hành, trong đó không ít hoạt động ở những "vùng xám" pháp lý. Hệ quả là nguồn thu từ vẻ đẹp thiên nhiên của Thái Lan không phải lúc nào cũng chảy về tay người Thái.
"Du khách thường cảm thấy thoải mái hơn khi làm việc với người cùng quốc tịch, vì thế các công ty đó nhận đặt dịch vụ trực tiếp", Warakorn nói.
Trong những tháng gần đây, cảnh sát đã tăng cường trấn áp các hoạt động du lịch do người nước ngoài điều hành, nhiều trường hợp liên quan đến các nhà đầu tư Trung Quốc, Israel và Nga, nhờ người Thái "đứng tên hộ" cho khách sạn, công ty lữ hành và khu nghỉ dưỡng. Những mô hình này thường chuyển phần lớn lợi nhuận ra nước ngoài thông qua các "tour 0 đồng" và doanh nghiệp bình phong.
Một bộ phận thị trường Trung Quốc thường đi theo mô hình tour 0 đồng, trong đó du khách Trung Quốc sử dụng các công ty lữ hành, cửa hàng và khách sạn do người Trung Quốc điều hành, theo Stephane Scheere, đồng sáng lập công ty du lịch The Roots Routes.
Theo Bộ Du lịch Thái Lan, du khách Malaysia đã vượt qua Trung Quốc để trở thành thị trường nguồn lớn nhất của nước này trong năm nay, với khoảng 4,3 triệu lượt so với 4,27 triệu lượt khách Trung Quốc.
Du khách Hàn Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản lần lượt giữ top 5, theo dữ liệu từ nền tảng du lịch Agoda, một sự thay đổi đáng kể so với một thập kỷ trước, khi du khách Nga, châu Âu và Mỹ chiếm ưu thế trong du lịch toàn cầu, dù khách Trung Quốc vẫn là nhóm đông nhất tại Thái Lan.
Trong nhiều năm, lượng khách du lịch vẫn được xem là thước đo sức khỏe của nền kinh tế Thái Lan. Theo đó, Tổng cục Du lịch Thái Lan tăng cường nỗ lực phân bổ lợi ích rộng hơn, quảng bá các lễ hội văn hóa, sự kiện thể thao và du lịch sinh thái tại những tỉnh ít được biết đến trong mùa cao điểm.
Bất chấp sự lạc quan chính thức, năm nay đã cho thấy ngành du lịch dễ tổn thương đến mức nào trước các cú sốc và thảm họa. Hai đợt giao tranh với Campuchia, lần đầu vào tháng 7 và tái diễn trong tháng này, cùng những trận lũ lịch sử ở miền Nam, khiến ngành du lịch Thái thêm chật vật.
Để tiếp sức cho du lịch, Bangkok triển khai một số bước đi như tiến tới nới lỏng lệnh cấm bán rượu kéo dài hàng chục năm trong khung giờ từ 14h đến 17h, cho phép các quán bar và nhà hàng chưa có giấy phép tại những khu vực du lịch được chỉ định phục vụ khách suốt cả ngày. Động thái này được giới quan sát đánh giá "nhỏ nhưng mang ý nghĩa biểu tượng đối với một nền kinh tế mà chi tiêu cho giải trí quan trọng gần ngang xuất khẩu".
Tuy nhiên, theo ông Scheere, tương lai của ngành sẽ phụ thuộc ít hơn vào số lượng và nhiều hơn vào sự đa dạng hóa.
Xung đột biên giới, đồng nội tệ mạnh cùng sự cạnh tranh từ Malaysia và Việt Nam đang đe dọa vị thế quán quân hút khách quốc tế của Thái Lan.
Khi cửa sổ rung lên bởi những tiếng nổ vọng từ xa, Brian du khách Anh, trằn trọc trong căn phòng khách sạn ở tỉnh phía đông Trat, chờ lệnh giới nghiêm anh không hề biết trước đó.
Tiếng pháo vọng lại từ bên kia biên giới Campuchia khiến giấc mơ đặt chân tới đảo Koh Kood của anh dường như tan biến trong bóng tối. Cảnh sát nói với Brian mọi con đường đã bị đóng và anh phải tìm chỗ nghỉ qua đêm.
Sáng sớm hôm sau, anh lên tàu cao tốc hướng về Koh Kood, một trong những hòn đảo ở cực đông Thái Lan, cách Campuchia khoảng 40 km. Những lo lắng trước đó nhanh chóng bị lãng quên giữa khung cảnh yên bình như bưu thiếp với bãi cát trắng mịn và làn nước xanh ngọc.
Tình nguyện viên đang dập tắt đám cháy tại ngôi nhà quân đội Thái Lan cho biết đã bị trúng đạn pháo của Campuchia ở tỉnh Sisaket, ngày 14/12. Ảnh: AP
Các cuộc giao tranh với Campuchia bùng phát trở lại trong tháng này, xảy ra đúng vào dịp cao điểm du lịch. Tình hình Thái Lan - Campuchia tiếp tục là vết sẹo trên hình ảnh một quốc gia nơi du lịch chiếm gần một phần tám nền kinh tế và nuôi sống hàng triệu người.
Vào ngày 19/12, Công Airports of Thailand Plc (AoT), đơn vị vận hành các sân bay chính tại Thái Lan, bác bỏ cảnh báo do Đại sứ quán Campuchia tại Pháp đưa ra về việc khách nối chuyến đến Campuchia bị gây khó dễ tại Thái Lan. Theo Theo AoT, họ chưa từng nhắm riêng vào các hành khách đi Campuchia để tiến hành thẩm vấn gắt gao hay kiểm tra hành lý nghiêm ngặt và khẳng định mọi quy trình tại sân bay đều được áp dụng thống nhất theo tiêu chuẩn an ninh chung. Giới quan sát cho rằng đây là động thái mới của Thái Lan trong việc lấy lại hình ảnh và danh tiếng về "thiên đường du lịch" với khách quốc tế.
Theo số liệu chính thức của chính phủ, từ tháng 1 đến đầu tháng 12, Thái Lan đón hơn 30 triệu lượt khách quốc tế, vào nhóm điểm đến hàng đầu thế giới, dù giảm khoảng 7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nhiều khuyến cáo du lịch từ các chính phủ trên thế giới kêu gọi du khách tránh các khu vực gần biên giới Thái Lan - Campuchia. Trong khi Tổng cục Du lịch Thái Lan (TAT) khẳng định bạo lực hầu như không tác động, các nguồn tin trong ngành cho rằng sự lạc quan của chính phủ che giấu những lo ngại sâu xa hơn.
"Tại các điểm đến du lịch chính hiện chưa ghi nhận hủy tour", ông Nithee Seeprae, một quan chức du lịch Thái Lan, nói với báo giới hôm 17/12 và khẳng định du khách quốc tế vẫn tiếp tục đi lại như bình thường.
Máy bay bay qua thành phố Chiang Mai, tỉnh Chiang Mai, miền Bắc Thái Lan, hồi tháng 11. Ảnh: Reuters
Thông điệp tích cực này đối lập với một năm du lịch đầy sóng gió, từ các mức thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump, được giới phân tích cho là làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng, đến những câu chuyện rúng động về lừa đảo công nghệ ở châu Á khiến du khách nhiều nước e ngại. Đồng baht tăng hơn 8% trong năm nay càng làm nhu cầu du lịch suy yếu, "bào mòn" danh tiếng lâu nay của Thái Lan như một điểm nghỉ dưỡng giá phải chăng. Bất ổn chính trị cũng góp phần khiến ngôi vương du lịch của Thái Lan lung lay khi trong hai năm, đất nước này đã liên tục thay đổi thủ tướng.
Dù vậy, ngành du lịch Thái vẫn có những điểm sáng. Tuần trước, chính phủ công bố cột mốc mới khi nước này đón kỷ lục 10 triệu lượt khách ở thị trường đường xa. Chính phủ đánh giá cao thị trường này vì tệp khách lưu trú lâu hơn, chi tiêu nhiều hơn, phần nào bù đắp cho sự sụt giảm của dòng khách trong khu vực.
Tuy nhiên, đà chững lại của du lịch Thái Lan đã gây áp lực nặng nề lên nền kinh tế nói chung. Ngân hàng Trung ương Thái Lan dự báo tăng trưởng giảm xuống 2,2% trong năm nay và 1,5% vào năm tới, thuộc nhóm thấp nhất trong nhiều thập kỷ, khi quá trình phục hồi hậu đại dịch chật vật để theo kịp các đối thủ trong khu vực.
Ở bên kia biên giới, ngành du lịch Malaysia tăng trưởng ấn tượng. Theo hồ sơ trình quốc hội ngày 8/10 của Bộ Du lịch Malaysia, lượng khách quốc tế tăng 14,5% so với cùng kỳ, đạt 28,24 triệu lượt trong 8 tháng đầu năm 2025, vượt mức cả năm 2024 và thời kỳ trước đại dịch 2019. Cục Xúc tiến Du lịch Malaysia cho biết đặt mục tiêu 47 triệu lượt khách vào năm 2026, con số có thể giúp nước này vượt Thái Lan về tổng lượng khách.
Du khách đi dạo tại khu phố Tàu ở Bangkok hồi tháng 5. Ảnh: Reuters
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đón kỷ lục 20 triệu lượt khách trong năm 2025. Theo các chuyên gia du lịch quốc tế, mức giá cạnh tranh cùng hạ tầng ngày càng cải thiện của Việt Nam đang trở thành "nam châm" hút khách, dù nhiều tỉnh thành miền Trung, Nam Trung Bộ hứng chịu đợt lũ lụt nghiêm trọng vào tháng 11.
Với những người Thái sống dựa vào du lịch, biến động năm nay rất rõ rệt. Nhiều người vẫn giữ tinh thần lạc quan cũng như thận trọng về những ngày tươi sáng hơn phía trước.
Trên đảo Koh Samui, một trong những hòn đảo được ghé thăm nhiều nhất châu Á, Warakorn Suksom, 32 tuổi, đang chuẩn bị tiếp quản công việc kinh doanh của cha mình, công ty Mr Tu Fishing & Speed Boat Samui. Anh kỳ vọng lượng khách năm tới ổn định hơn nhờ các đối tác cũ vẫn quay lại đều đặn.
Anh cũng gửi niềm tin theo cách truyền thống. Vào ngày đầu năm mới, Warakorn dự định thực hiện nghi lễ dâng lễ vật lên Mae Ya Nang, nữ thần biển, bằng cách trang hoàng đội tàu với gà nguyên con, trái cây và các món tráng miệng, như một phong tục thường niên.
Koh Samui, hòn đảo từng xuất hiện trong loạt phim ăn khách White Lotus của HBO hồi đầu năm, từ lâu được biết đến là điểm đến thu hút nhóm du khách có mức chi tiêu cao, phần lớn nhờ sân bay tư nhân với số chuyến bay hạn chế và giá vé đắt đỏ.
Anh cho biết trước đây, khách chủ yếu là người Trung Quốc, giờ hòn đảo đón rất nhiều du khách Ấn Độ và Israel. Các nhóm khách mới này thường chi tiêu nhiều hơn, dù nhìn chung "mọi người ở khắp nơi đều đang cẩn trọng hơn với tiền bạc vì kinh tế toàn cầu và đồng baht mạnh", anh nói.
Một thách thức khác đang phủ bóng lên ngành du lịch là sự gia tăng của các doanh nghiệp du lịch do người nước ngoài điều hành, trong đó không ít hoạt động ở những "vùng xám" pháp lý. Hệ quả là nguồn thu từ vẻ đẹp thiên nhiên của Thái Lan không phải lúc nào cũng chảy về tay người Thái.
"Du khách thường cảm thấy thoải mái hơn khi làm việc với người cùng quốc tịch, vì thế các công ty đó nhận đặt dịch vụ trực tiếp", Warakorn nói.
Trong những tháng gần đây, cảnh sát đã tăng cường trấn áp các hoạt động du lịch do người nước ngoài điều hành, nhiều trường hợp liên quan đến các nhà đầu tư Trung Quốc, Israel và Nga, nhờ người Thái "đứng tên hộ" cho khách sạn, công ty lữ hành và khu nghỉ dưỡng. Những mô hình này thường chuyển phần lớn lợi nhuận ra nước ngoài thông qua các "tour 0 đồng" và doanh nghiệp bình phong.
Một bộ phận thị trường Trung Quốc thường đi theo mô hình tour 0 đồng, trong đó du khách Trung Quốc sử dụng các công ty lữ hành, cửa hàng và khách sạn do người Trung Quốc điều hành, theo Stephane Scheere, đồng sáng lập công ty du lịch The Roots Routes.
Theo Bộ Du lịch Thái Lan, du khách Malaysia đã vượt qua Trung Quốc để trở thành thị trường nguồn lớn nhất của nước này trong năm nay, với khoảng 4,3 triệu lượt so với 4,27 triệu lượt khách Trung Quốc.
Du khách Hàn Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản lần lượt giữ top 5, theo dữ liệu từ nền tảng du lịch Agoda, một sự thay đổi đáng kể so với một thập kỷ trước, khi du khách Nga, châu Âu và Mỹ chiếm ưu thế trong du lịch toàn cầu, dù khách Trung Quốc vẫn là nhóm đông nhất tại Thái Lan.
Trong nhiều năm, lượng khách du lịch vẫn được xem là thước đo sức khỏe của nền kinh tế Thái Lan. Theo đó, Tổng cục Du lịch Thái Lan tăng cường nỗ lực phân bổ lợi ích rộng hơn, quảng bá các lễ hội văn hóa, sự kiện thể thao và du lịch sinh thái tại những tỉnh ít được biết đến trong mùa cao điểm.
Bất chấp sự lạc quan chính thức, năm nay đã cho thấy ngành du lịch dễ tổn thương đến mức nào trước các cú sốc và thảm họa. Hai đợt giao tranh với Campuchia, lần đầu vào tháng 7 và tái diễn trong tháng này, cùng những trận lũ lịch sử ở miền Nam, khiến ngành du lịch Thái thêm chật vật.
Để tiếp sức cho du lịch, Bangkok triển khai một số bước đi như tiến tới nới lỏng lệnh cấm bán rượu kéo dài hàng chục năm trong khung giờ từ 14h đến 17h, cho phép các quán bar và nhà hàng chưa có giấy phép tại những khu vực du lịch được chỉ định phục vụ khách suốt cả ngày. Động thái này được giới quan sát đánh giá "nhỏ nhưng mang ý nghĩa biểu tượng đối với một nền kinh tế mà chi tiêu cho giải trí quan trọng gần ngang xuất khẩu".
Tuy nhiên, theo ông Scheere, tương lai của ngành sẽ phụ thuộc ít hơn vào số lượng và nhiều hơn vào sự đa dạng hóa.